Φαινόμενο Somogyi, ονομάζεται, η μεταυπογλυκαιμική υπεργλυκαιμία και είναι ένα φαινόμενο ριμπάουντ με υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα που είναι μια απάντηση στα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, λόγω ινσουλινοαντίστασης.
Οι ασθενείς με διαβήτη τύπου Ι δεν μπορούν να αυξήσουν την έκκριση της ινσουλίνης για να υπερνικήσουν την αυξημένη ηπατική αντίσταση κι έτσι αναπτύσσουν υπεργλυκαιμία νηστείας και έτσι και μεταγευματική, από ινσουλινοαντίσταση των περιφερικών ιστών.
Κατά τη διαχείριση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα με ενέσεις ινσουλίνης, το αποτέλεσμα αυτό είναι συχνό στους χρήστες ινσουλίνης που βιώνουν υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα το πρωί, ως αποτέλεσμα της μειωμένης έκκρισης ινσουλίνης το βράδυ.
Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει κατά τη διάρκεια της νύκτας, όταν εξαιτίας υπογλυκαιμικού επεισοδίου, έχουμε την υπερέκκριση αντιρροπιστικών ορμονών (όπως είναι η αυξητική ορμόνη, η κορτιζόλη κ.α.), για την παραγωγή υψηλών επιπέδων σακχάρου. Ως αποτέλεσμα αυτού προκαλείται πρωινή υπεργλυκαιμία.
Συγκρίνεται με το φαινόμενο Dawn (της αυγής, που είναι μια ειδική κατάσταση που αυξάνονται το πρωί οι απαιτήσεις σε ινσουλίνη λόγω ινσουλινοαντίστασης σε φυσιολογικά άτομα και σε διαβητικούς τύπου Ι και τύπου ΙΙ. Εάν δεν ικανοποιηθούν οι αυξημένες απαιτήσεις σε ινσουλίνη εμφανίζεται υπεργλυκαιμία), στο οποίο έχει μια αύξηση το πρωί στο σάκχαρο αίματος σε απόκριση προς την ελαττωμένη ινσουλίνη και μια ορμόνης που ανταγωνίζεται την ινσουλίνη.
Και στα δύο φαινόμενα η ινσουλινοαντίσταση οφείλεται στην βραδέως εμφανιζόμενη ανταγωνιστική προς την ινσουλίνη δράση της αυξητικής ορμόνης. Η πρόληψη του φαινομένου Somogyi και η αντιμετώπιση του φαινομένου της αυγής, γίνεται με αποφυγή ανεπαρκούς βραδινής δόσης ινσουλίνης και χορήγηση αυξημένης δόσης ινσουλίνης τις πρώτες πρωϊνές ώρες.
Ιστορικό της μεταυπογλυκαιμικής υπεργλυκαιμίας σε διαβήτη τύπου Ι
Ένα άτομο με διαβήτη τύπου 1 θα πρέπει να εξισορροπήσει τη χορήγηση ινσουλίνης για να διατηρούνται σταθερά τα επίπεδα γλυκόζης. Περιστασιακά, η ανεπαρκής ινσουλίνη μπορεί να οδηγήσει σε υπεργλυκαιμία.
Η σωστή λύση είναι να ληφθεί μια δόση διόρθωσης της ινσουλίνης για να μειωθεί το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα και να εξεταστεί η προσαρμογή του σχήματος ινσουλίνης στο μέλλον για την πρόληψη της υπεργλυκαιμίας.
Αντίστροφα, η υπερβολική χορήγηση ινσουλίνης μπορεί να οδηγήσει σε υπογλυκαιμία. Η κατάλληλη απάντηση είναι η θεραπεία της υπογλυκαιμίας και να εξεταστεί η προσαρμογή της αγωγής για τη μείωση της ινσουλίνης στο μέλλον.
Αν η παρατεταμένη υπογλυκαιμία δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, τότε το άγχος που οφείλεται σε χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορεί να οδηγήσει σε υψηλή γλυκόζη στο αίμα. Οι φυσιολογικοί μηχανισμοί που καθοδηγούν στην ανάκαμψη είναι αμυντικοί. Όταν το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα πέφτει κάτω από την κανονικό, το σώμα αντιδρά με την απελευθέρωση της ορμόνης γλυκαγόνης, καθώς και των ορμονών του άγχους επινεφρίνη, κορτιζόλη και αυξητική ορμόνη. Η γλυκαγόνη διευκολύνει την απελευθέρωση της γλυκόζης από το ήπαρ που αυξάνει τη γλυκόζη του αίματος αμέσως, και οι ορμόνες του στρες προκαλούν αντίσταση στην ινσουλίνη για αρκετές ώρες, διατηρώντας τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Πρόληψη φαινομένου Somogyi
Η πρώτη γραμμή άμυνας για την πρόληψη του φαινομένου Somogyi είναι ο
επιπλέον έλεγχος της γλυκόζης στο αίμα. Η συνεχής παρακολούθηση της γλυκόζης του αίματος είναι η προτιμώμενη μέθοδος για την ανίχνευση και την πρόληψη του φαινομένου Somogyi. Οι δοκιμές σακχάρου στο αίμα πρέπει να γίνονται πιο συχνά, 8 έως 10 φορές ημερησίως με ένα παραδοσιακό μετρητή γλυκόζης του αίματος.
Οι δοκιμές, περιστασιακά, πρέπει να γίνονται και κατά τη διάρκεια της νύχτας, ιδιαίτερα όταν οι τιμές είναι υψηλές, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν περισσότερη ινσουλίνη είναι απαραίτητη για την πρόληψη της υπεργλυκαιμίας ή λιγότερη ινσουλίνη είναι απαραίτητη για να αποφευχθεί μια τέτοια αντίδραση.
Μερικές φορές ένα άτομο με διαβήτη θα βιώσει το φαινόμενο Somogyi όταν είναι ξύπνιο. Τη νύχτα, μπορεί να ξυπνήσει από την εφίδρωση, σε συνδυασμό με την ταχυκαρδία από την αδρεναλίνη. Δυστυχώς, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 συνήθως δεν αφυπνούνται κατά τη διάρκεια νυκτερινών υπογλυκαιμικών επεισοδίων.
Κατά την εξέταση των δεδομένων καταγραφής της γλυκόζης στο αίμα μετά το γεγονός, το φαινόμενο Somogyi πρέπει να θεωρείται πιθανό, όταν οι αριθμοί γλυκόζης στο αίμα φαίνεται υψηλότεροι μετά την αύξηση της δοσολογίας της ινσουλίνης, ιδιαίτερα το πρωί.
Στην πράξη, η δυσκολία για ένα διαβητικό άτομο να διατηρεί τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα κοντά στο φυσιολογικό και ταυτόχρονα να προσαρμόζεται συνεχώς το σχήμα ινσουλίνης, στις δυναμικές απαιτήσεις της άσκησης, το άγχος, και την ευεξία μπορεί να εξηγήσει το φαινόμενο Somogyi . Οι φαρμακοκινητικές ατέλειες όλων των σχημάτων αντικατάστασης της ινσουλίνης είναι ένα σοβαρό πρόβλημα.
Μερικές πρακτικές οι οποίες είναι χρήσιμες για την αποφυγή του φαινομένου Somogyi:
• συχνή παρακολούθηση της γλυκόζης στο αίμα με μηχανάκι σακχάρου (8-10 φορές ημερησίως)
• συνεχή παρακολούθηση της γλυκόζης, του ορού του αίματος
• αναθεώρηση των επιθυμητών τιμών της γλυκόζης στο αίμα
• συντηρητικές αυξήσεις στη χορήγηση ινσουλίνης
• ευαισθητοποίηση για τα σημεία της υπογλυκαιμίας
• ευαισθητοποίηση για τα σημεία υπεργλυκαιμίας σε απόκριση στην αυξημένη παροχή ινσουλίνης
• χρήση των κατάλληλων τύπων ινσουλίνης (μακράς δράσης, βραχείας δράσης, κλπ.), σε κατάλληλες ποσότητες
Βιβλιογραφία
diabetes.co.uk
