Εκτός από τις δυο βασικές μορφές σακχαρώδους διαβήτη υπάρχουν και ειδικές κατηγορίες, μερικές από τις οποίες:
Διάφοροι ειδικοί τύποι ΣΔ, οι οποίοι οφείλονται σε διάφορες αιτίες, όπως είναι π.χ. γενετικές ανωμαλίες στη λειτουργία του β-κυττάρου και στη δράση της ινσουλίνης, παθήσεις της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος (Κυστική ίνωση), καθώς και δευτεροπαθής Διαβήτης που προκαλείται από φάρμακα ή χημικές ουσίες (μετά από μεταμόσχευση οργάνων ή μετά από θεραπεία για το AIDS).
• Τύπος MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young). Εκδηλώνεται σε ηλικία κάτω των 25 ετών, δεν απαιτεί ινσουλίνη για τη ρύθμισή του και χαρακτηρίζεται από διαταραχή στην έκκριση της ινσουλίνης χωρίς αντίσταση στη δράση της στην περιφέρεια.
• Διαβήτης που παρατηρείται σε διάφορες παθήσεις των ενδοκρινών αδένων.
• Διαβήτης οφειλόμενος σε φαρμακευτικές ουσίες, π.χ. γλυκοκορτικοειδή, β-αποκλειστές κ.α.
Ο δευτεροπαθής διαβήτης εμφανίζεται σε ορισμένες ενδοκρινικές παθήσεις, κατά τις οποίες υπάρχει υπερέκκριση αντιρροπιστικών της ινσουλίνης ορμονών, σε παγκρεατικές παθήσεις μετά τη λήψη ορισμένων φαρμάκων, καθώς και σε συνδυασμό με μεγάλο αριθμό γενετικών ανωμαλιών.
Από τις ενδοκρινικές παθήσεις, στη μεγαλακρία, η υπερέκκριση της αυξητικής ορμόνης ανταγωνίζεται την περιφερική δράση της ινσουλίνης, ενώ στο σύνδρομο Cushing τα γλυκοκορτικοειδή αυξάνουν τη γλυκογονόλυση και τη νεογλυκογένεση, ενώ ανταγωνίζονται περιφερικά την ινσουλίνη.
Η υπερέκκριση γλυκαγόνου και κατεχολαμινών στο γλουκαγόνωμα και στο φαιοχρωμοκύττωμα, αντίστοιχα αυξάνουν τη γλυκογονόλυση και γλυκονεογένεση, ενώ ελαττώνουν την έκκριση της ινσουλίνης.
Η διόρθωση της κύριας ενδοκρινοπάθειας, κατά κανόνα, βελτιώνει τη ρύθμιση τον διαβήτη.
Ενδοκρινικές Παθήσεις:
• Μεγαλακρία
• Σύνδρομο Cushing
• Γλουκαγόνωμα
• Φαιοχρωμοκύττωμα
• Υπερθυρεοειδισμός
• Καρκινοειδές Σύνδρομο
• Πρωτοπαθής Αλδοστερονισμός
• Υπερπρολακτιναιμία
• Αυτοάνοσα πολυενδοκρινικά σύνδρομα
Ωστόσο, τέσσερις είναι οι κυριότερες νόσοι, οι οποίες δύνανται να εμφανίσουν αυξημένη τιμή σακχάρου στο αίμα, με συνέπεια την εμφάνιση της νόσου του σακχαρώδους διαβήτη, δευτεροπαθώς.
Πρόκειται για δυο νόσους οι οποίες παρουσιάζουν αυξημένες τιμές κορτιζόλης στο αίμα.
Η αυξημένη τιμή της κορτιζόλης, μπορεί να οφείλεται σε δυο λόγους: είτε η αυξημένη τιμή κορτιζόλης προέρχεται δευτερογενώς από αδένωμα της υπόφυσης, το οποίο υπερεκκρίνει φλοιοεπινεφριδιακή ορμόνη ACTH, η οποία με τη σειρά της διεγείρει τον φλοιό των επινεφριδίων για την παραγωγή κορτιζόλης είτε η αυξημένη τιμή κορτιζόλης προέρχεται από αδένωμα των επινεφριδίων, το οποίον υπερεκκρίνει κορτιζόλη. Στην πρώτη περίπτωση ονομάζεται υποφυσιακό Cushing, ενώ στη δεύτερη περίπτωση σύνδρομο Cushing.
H περίπτωση της υπερέκκρισης αυξητικής ορμόνης GH από την υπόφυση, ενοχοποιείται για την εμφάνιση του σακχαρώδους διαβήτη. Η κατάσταση αυτή αφορά τη νόσο της μεγαλακρίας.
Αλλά και η υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών (υπερθυρεοειδισμός) από οποιαδήποτε αιτία και αν προέρχεται, οδηγεί συχνά επίσης σε αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Γενετικά σύνδρομα που συνοδεύονται από παθολογική ανοχή της γλυκόζης:
• Οξεία διαλείπουσα πορφυρία
• Σύνδρομο Astrӧm (παρουσιάζεται με παχυσαρκία, κώφωση και αμφιβληστροειδοπάθεια pigmetosa)
• Αταξία Τηλεαγγειεκτασία
• Σύνδρομο Cockayne
• Κυστική ίνωση
• Αταξία Friedreich
• Νόσος αποθήκευσης γλυκαγόνου τύπου I
• Σύνδρομο Herrmann
• Χορεία Huntington
• Μεμονωμένη ανεπαρκής έκκριση αυξητικής ορμόνης
• Σύνδρομο KLINFELTER
• Σύνδρομο Laurence – Moon –Biedl
• Λεπρεχρωνισμός
• Λιποατροφικός Διαβήτης
• Νόσος Machado
• Μυοτονική Δυστροφία
• Πανυποφυσιακός Νανισμός
• Σύνδρομο Prader –Willi
• Τρισωμία 21
• Σύνδρομο Werner
• Σύνδρομο Wolfram
Συνήθη αίτια ινσουλιναντοχής:
• Παχυσαρκία
• Φλεγμονώδεις παθήσεις
• Κακοήθειες
• Ενδοκρινοπάθειες
• Αιμοχρωμάτωση (ηπατική αιμοσιδήρωση)
• Ηλικία
• Εμμηνόπαυση
• Φάρμακα
Φάρμακα με διαβητογόνο δράση
• Γλυκοκορτικοειδή
• Σωματοστατίνη
• Αντισυλληπτικά
• Κυκλοσπορίνη και Ταρκόλιμους
• Νικοτινικό οξύ
• HIV-ανταγωνιστές πρωτεασών
• Θειαζιδικά διουρητικά (>25 mg υδροχλωροθειαζίδης ή αναλόγου)
• Αντι-ψυχωσικά σκευάσματα (κλοναζαπίνη κ.α)
• GNRH αγωνιστές
• β-αναστολείς
• Κλονιδίνη
• Αναστολείς Ca
• Πενταμιδίνη
• Αλκοόλ
Φάρμακα που ελαττώνουν την έκκριση ινσουλίνης
• Αντιεπιληπτικά : φενυτοϊνη
• Ανθελμινθικά : πενταμιδίνη
• Διουρητικά : θεαζίδες, φουροσίδη, εθακρυνικό οξύ
• Ορμόνες : Σωματοστατίνη
• Κατιόντα : Βάριο, Κάδμιο, Λίθιο, Κάλιο, Ψευδάργυρος
• Εντομοκτόνα: DDT, Vacor ( πυριμινίλη ), Φθοριούχα
• Ψυχοφάρμακα : βενζοδιαζεπίνες, αιθανόλη οπιούχα, φαινοθειαζίνες
• Φάρμακα που ελαττώνουν τη δράση της ινσουλίνης
• Ορμόνες : Γλουκαγόνο, γλυκοκορτικοστεροειδή, Αυξητική ορμόνη, Ασβέστιο
Φάρμακα που ελαττώνουν την έκκριση και δράση της ινσουλίνης
• Αδρενεργοί ουσίες : Αδρεναλίνη , Νοραδρεναλίνη,
• Αντιϋπερτασικά φάρμακα : Κλονιδίνη, Διαζοξίδη, Πραζοσίνη
• Ουσίες αποκλειστές διαύλων Ασβσεστίου, β-αποκλειστές, ισταμινεργικοί.
Συνήθη αίτια ινσουλινοπενίας
• Παγκρεατικές Παθήσεις :
• Παγκρεατεκτομή
• Παγκρεατίτις οξεία και χρονία
• Παγκρεατικά τραύματα και φλεγμονές
• Καρκίνος παγκρέατος
• Αιμοχρωμάτωση (παγκρεατική αιμοσιδήρωση)
• Φάρμακα (σωματοστατίνη, διαζοξίδη)
• Αντισώματα κατά της ινσουλίνης ή των υποδοχέων της
Τροπικός Διαβήτης
Ο Τροπικός Διαβήτης είναι διαφορετικός από το ΣΔ1 και τον ΣΔ2, παρατηρείται στις χώρες της τροπικής ζώνης της Ασίας , της Αφρικής και της Αμερικής.
Προϋπόθεση αποτελεί η ελαττωμένη πρόσληψη τροφής (ο υποσιτισμός).
Διακρίνεται σε 2 κατηγορίες:
1) Σακχαρώδης Διαβήτης εξ υποσιτισμού και ανεπαρκούς πρόσληψης πρωτεϊνών
2) Ινολιθιασικός παγκρεατικός Διαβήτης (πρόκειται για νεανικού τύπου διαβήτη με ίνωση και λιθίαση του παγκρέατος)
Εκτός των ανωτέρω και συνηθέστερων τύπων ΣΔ, θα πρέπει να αναφέρουμε και
• Διαβήτη Εγκυμοσύνης, που χαρακτηρίζει τις περιπτώσεις των εγκύων γυναικών που παρουσιάζουν σακχαρώδη διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ο οποίος εξαφανίζεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων (>98%) μετά το τέλος της εγκυμοσύνης.
• Διαβήτης κύησης. Ως διαβήτης της κύησης χαρακτηρίζεται η πρώτη διάγνωση οποιασδήποτε βαθμού διαταραχής στην ανοχή της γλυκόζης κατά τη διάρκεια της κύησης.
Νέα διαγνωστικά κριτήρια για το σακχαρώδη διαβήτη
Το 1995 η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία συγκρότησε διεθνή επιτροπή ειδικών από όλο τον κόσμο, η οποία το 1997 καθόρισε τα νέα διαγνωστικά κριτήρια για το ΣΔ. Αυτά είναι τα εξής:
1. Συμπτωματολογία ΣΔ ( πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία και αδικαιολόγητη απώλεια βάρους, σε συνδυασμό με τυχαία ανεύρεση γλυκόζης πλάσματος > 200 mg/dl
Ως τυχαία θεωρείται η τιμή σακχάρου αίματος οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ανεξαρτήτως της ώρας του τελευταίου γεύματος.
2. Σάκχαρο αίματος νηστείας ( πλάσμα ) > 126 mg/dl. Ως σάκχαρο νηστείας θεωρείται όταν τουλάχιστον για 8 ώρες δεν έχει ληφθεί οποιαδήποτε τροφή.
3. Σάκχαρο αίματος ( πλάσμα ) 2 ώρες μετά τη χορήγηση 75 γρ. γλυκόζης
( Σακχαραιμική Καμπύλη ) > 200 mg/dl.
Βασιλική Τριάντη – Δημολένη MD, MSC, PHDC
Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος, Μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών
Πηγή: https://www.kartadiaviti.gr
