Επτά στους δέκα πάσχοντες από διαβήτη δεν ρυθμίζουν καλά το σάκχαρο τους, με συνέπεια να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εκδηλώσεως σοβαρών επιπλοκών.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας Νικόλαος Τεντολούρης, διευθυντής στο Διαβητολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου «Λαϊκό» και γενικός γραμματέας της Εταιρείας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού (ΕΜΕΔΙΠ), εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό, ποια όργανα και ιστοί κινδυνεύουν και πώς μπορούν οι ασθενείς να καταλάβουν ότι η υγεία τους απειλείται.
Πώς επηρεάζει την υγεία το σάκχαρο;
Η γλυκόζη (σάκχαρο) αποτελεί πολύτιμο «καύσιμο» για όλα τα σωματικά κύτταρα όταν υπάρχει σε φυσιολογικά επίπεδα.
Οταν όμως επί χρόνια είναι περισσότερη απ’ ό,τι πρέπει, λειτουργεί σαν ένα βραδείας δράσης δηλητήριο: από τη μια καταστρέφει την ικανότητα των κυττάρων του παγκρέατος να παράγουν ινσουλίνη (είναι η ορμόνη που διασπά το σάκχαρο) και από την άλλη συσσωρεύεται στο αίμα, ενεργοποιώντας μια αλληλουχία χημικών διεργασιών που τελικά προκαλούν μη αναστρέψιμες παθολογικές μεταβολές στα αγγεία και καταστροφή του τοιχώματός τους (του ενδοθηλίου).
Μόλις συμβεί αυτό, αρχίζει η σταδιακή καταστροφή των νεύρων και διαφόρων οργάνων και ιστών.
Ποια όργανα κινδυνεύουν;
Επειδή το αυξημένο σάκχαρο κυκλοφορεί σε όλο το σώμα, οποιοδήποτε όργανο και ιστός μπορεί να πληγεί. Ετσι, ο διαβήτης ενοχοποιείται μεταξύ άλλων για εμφράγματα, εγκεφαλικά, απώλεια της όρασης ή τύφλωση, νεφροπάθεια, βλάβες στα νεύρα και εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος που αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων.
Ενοχοποιείται επίσης για κακή κυκλοφορία του αίματος και κακή επούλωση των πληγών, η οποία όταν συμβαίνει στα πόδια προκαλεί το επονομαζόμενο «διαβητικό πόδι», το οποίο είναι η συχνότερη αιτία ακρωτηριασμών των ποδιών σε όλο τον κόσμο.
Ο διαβήτης είναι επίσης κύρια αιτία στυτικής δυσλειτουργίας. Μάλιστα, πολλοί άνδρες μαθαίνουν ότι πάσχουν από αυτόν όταν απευθύνονται στον γιατρό εξαιτίας της στυτικής δυσλειτουργίας.
Ποια άλλα προβλήματα μπορεί να προκαλέσει;
Ο διαβήτης μπορεί επίσης να προκαλέσει ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα και απώλεια των δοντιών, ενώ πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι «επιτίθεται» και στον εγκέφαλο, περιορίζοντας την παροχή αίματος σε αυτόν και προκαλώντας τόσο πολλές βλάβες, ώστε μπορεί να τον συρρικνώσει.
Οι μελέτες αυτές υποδηλώνουν ότι τα τμήματα του εγκεφάλου που επηρεάζονται περισσότερο είναι αυτά που ρυθμίζουν την ομιλία, τη λήψη αποφάσεων, τη διεκπεραίωση δραστηριοτήτων και τη μνήμη.
Αλλες μελέτες έχουν δείξει ότι διπλασιάζει τον κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ υπάρχουν αναφορές πως σχετίζεται ακόμα και με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου (λ.χ. στο ήπαρ και στο πάγκρεας) καθώς και διαταραχών ύπνου, απώλειας της ακοής και γαστρεντερικών διαταραχών.
Ο διαβήτης μπορεί επίσης να δημιουργήσει ξηρότητα, εξανθήματα και ξεφλούδισμα του δέρματος.
Πώς μπορεί να καταλάβει κάποιος ότι κινδυνεύει;
Αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών διατρέχουν οι πάσχοντες από διαβήτη που έχουν υψηλές τιμές σακχάρου και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης – μιας πρωτεϊνης στο αίμα που συμβολίζεται HbA1c και δείχνει πόσο καλά ρυθμισμένο είναι το σάκχαρο τους τελευταίους 2-3 μήνες.
Ετσι, άτομα με τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης μεγαλύτερες από 8,5% έχουν 60 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν επιπλοκές σε μάτια, νεφρά και νεύρα σε σύγκριση με άτομα που έχουν τιμές HbA1c μικρότερες ή ίσες από 7%.
Συνεπώς, όσο πιο κοντά στο 7% ή κάτω από αυτό είναι η HbA1c ενός διαβητικού τόσο πιο καλά ρυθμίζει το σάκχαρό του και τόσο λιγότερο κινδυνεύει από επιπλοκές.
Αριθμοί
366 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.
1 άνθρωπος χάνει τη ζωή του κάθε 7 δευτερόλεπτα στον κόσμο εξαιτίας του διαβήτη.
8-9% του ελληνικού πληθυσμού πάσχει από διαβήτη.
3-4% των Ελλήνων δεν ξέρουν ότι έχουν διαβήτη.
70% των Ελλήνων διαβητικών έχουν αρρύθμιστο σάκχαρο.
65% των διαβητικών εκδηλώνουν επιπλοκές.
6 χρόνια περνούν κατά μέσον όρο από τη στιγμή που αρχίζει ο διαβήτης έως ότου διαγνωστεί.
80% των διαβητικών έχουν επίσης υπέρταση και αυξημένη χοληστερίνη.
Μορφές διαβήτη
Τύπου 1. Είναι αυτοάνοσο νόσημα. Το 4% των ατόμων με διαβήτη πάσχει από αυτόν τον τύπο
Τύπου 2. Οφείλεται στην παχυσαρκία. Το 96% των ατόμων με διαβήτη στην Ελλάδα έχει διαβήτη τύπου 2
Αρρύθμιστος διαβήτης σημαίνει….
- 6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιοπάθειας
- 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού
- 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο τύφλωσης
- 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ακρωτηριασμού των ποδιών
Μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης εξαιτίας του αρρύθμιστου διαβήτη (ανά ηλικία ασθενούς)
61-70 ετών = 6-7 χρόνια
51-60 ετών = 8 χρόνια
41-50 ετών = 10 χρόνια
20-39 ετών = 12-15 χρόνια
Πόσο συχνές είναι οι επιπλοκές;
Καρδιαγγειακά προβλήματα: 20% των ατόμων με διαβήτη
Στυτική δυσλειτουργία: 35-50% των ατόμων με διαβήτη
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: 25% των ατόμων με διαβήτη
Νεφροπάθεια: 30% των ατόμων με διαβήτη
Νεφρική ανεπάρκεια: 26% των αιμοκαθαρόμενων ασθενών είναι διαβητικοί
Νευροπάθεια (βλάβη των νεύρων): 30%
Διαβητικό πόδι: 5% των ατόμων με διαβήτη
Ακρωτηριασμοί (εξαιτίας διαβητικού ποδιού): 2.000-3.000 ετησίως στην χώρα μας
Οι επιθυμητές τιμές του σακχάρου
Στους διαβητικούς
Όταν κάποιος είναι νηστικός (σάκχαρο νηστείας): 90-130 mg/dl
Δύο ώρες μετά το φαγητό (μεταγευματικό σάκχαρο): 90-140 mg/dl
Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c)*: κάτω από 7%
Στους υγιείς
Σάκχαρο νηστείας: 70-100 mg/dl
Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη*: κάτω από 6%
* αντικατοπτρίζει τα επίπεδα του σακχάρου τους τελευταίους 2-3 μήνες
Ο προδιαβήτης
Μερικοί άνθρωποι έχουν αυξημένο σάκχαρο, αλλά όχι ακόμα σε τέτοια επίπεδα ώστε να θεωρούνται διαβητικοί. Ωστόσο, έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν στο μέλλον διαβήτη
Σάκχαρο νηστείας: 101-125 mg/dl
Καμπύλη γλυκόζης**: 141-199 mg/dl
** επίπεδα σακχάρου δύο ώρες έπειτα από τη λήψη 75 γρ. γλυκόζης
Τι να κάνετε
– Ρυθμίστε το σάκχαρό σας. Θέστε ως στόχο να έχετε HbA1c 7% ή λιγότερο
– Μην καπνίζετε.
– Ρυθμίστε τη χοληστερόλη σας. Πρέπει να είναι κάτω από 100 ή 70 mg/dl η «κακή» (η LDL) και πάνω από 40 mg/dl η «καλή» (η HDL) αν είστε άντρες ή 50 mg/dl αν είστε γυναίκα.
– Ελέγξτε την πίεσή σας. Δεν πρέπει να υπερβαίνει το 130/80 mmHg (ή 13-8, όπως είθισται να αποκαλείται)
– Να πηγαίνετε στον οφθαλμίατρο τουλάχιστον 1 φορά τον χρόνο
– Να ελέγχετε τουλάχιστον 1 φορά τον χρόνο τη νεφρική λειτουργία σας, με εξέταση αίματος (μέτρηση της κρεατινίνης) και γενική ούρων
– Προσέξτε τα πόδια σας. Μην περπατάτε ποτέ ξυπόλητοι, να ελέγχετε κάθε βράδυ τα πέλματα και τα δάκτυλά σας με ένα καθρεφτάκι για τυχόν αμυχές και πληγές που δεν έχετε νιώσει, να μην πλησιάζετε τα πόδια σας κοντά σε θερμαντικά σώματα, να κόβετε τα νύχια σας σε ευθεία γραμμή για να μην έχουν «γωνίες» και να αλείφετε τα πόδια σας με ειδικούς αφρούς και αλοιφές. Μην αφαιρείτε επίσης ποτέ μόνοι σας τους κάλους.
– Χάστε τα περιττά σας κιλά. Μείωση του σωματικού βάρους κατά 5-10% βελτιώνει σημαντικά τη ρύθμιση του σακχάρου.
Αυτό το ξέρατε;
Κατά 60-70% μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών, όταν ρυθμίζεται καλά το σάκχαρο – μία μείωση που ειδικά στην περίπτωση του διαβητικού ποδιού φτάνει το 85%…
* Tip
Καλό είναι τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο τα άτομα με διαβήτη να εξετάζονται σε Ιατρείο Διαβήτη. Υπάρχουν στα περισσότερα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία.
ΠΗΓΕΣ: Εταιρεία Μελέτης Διαβητικού Ποδιού (ΕΜΕΔΙΠ), Αμερικανική Εταιρεία Διαβήτη (ADA), Diabetes UK, Mayo Clinic
