Ο παιδικός διαβήτης είναι μια ασθένεια «επιλογών». Τι σημαίνει αυτό; Όταν τα παιδιά θέλουν να φάνε ή να πιουν κάτι, πρέπει πάντα να σκέφτονται αν η τροφή και η δράση της ινσουλίνης που κάνουν ταιριάζει καλά μεταξύ τους.
Εκτός αυτού πρέπει να υπολογίζουν το είδος, τη σύνθεση την ποσότητα και τη δράση της τροφής. Δεν μπορούν, με άλλα λόγια, να τρωνε αυθόρμητα ή να μασουλούν συνέχεια, αν θέλουν οι τιμές του σακχάρου του αίματος τους να διατηρούνται σε φυσιολογικά επίπεδα
Οι προβληματισμοί των γονιών
Μόλις μάθατε ότι το παιδί σας έχει διαβήτη. Αναστατωθήκατε, φοβηθήκατε, ανησυχήσατε, νιώσατε απογοήτευση, άγχος, στεναχώρια. Αναρωτηθήκατε που θα βρείτε τον κατάλληλο γιατρό, πως να εξηγήσετε την κατάσταση στη δασκάλα, για να πάρετε τα χρήματά σας από το Ταμείο, πως να κρατήσετε τις ισορροπίες μέσα στην οικογένεια, για να μην παραμελήσετε τα άλλα σας παιδιά, πώς να επιβληθείτε στον εαυτό σας και να μην είστε υπερβολικοί, υπερπροστατευτικοί και περιοριστικοί και, πάνω απ’ όλα, για να εξηγήσετε, να στηρίξετε και να καθοδηγήσετε ένα μικρό παιδί που χωρίς κανένα λόγο και καμιά ευθύνη αρρώστησε και χρειάζεται να προσέχει, να περιορίζεται, να μετράει, να υπολογίζει, να προσέχει, να φοβάται. Ακριβώς επειδή όλα τα παραπάνω δεν είναι καθόλου εύκολα, θα χρειαστείτε υποστήριξη από την οικογένειά σας, από τον κύκλο σας, πιθανώς από άλλους γονείς που βιώνουν μια παρόμοια κατάσταση (μπορείτε να απευθυνθείτε σε κάποιο σύλλογο διαβητικών) και γιατί όχι και από κάποιον ειδικό.
Τα συναισθήματα των παιδιών
Σύμφωνα με όλους τους ειδικούς, ο διαβήτης δεν συνδέεται και δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα ψυχικής υγείας. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι καθόλου σπάνιο ένα παιδί που έχει διαβήτη, όπως και κάθε παιδί με χρόνια ασθένεια, κυρίως όσο μεγαλώνει, μπαίνει στην εφηβεία, ενηλικιώνεται κλπ., να νιώθει ότι υπάρχουν κάποια θέματα που το απασχολούν. Το παιδί, λοιπόν, μπορεί να νιώθει:
- Αγωνία για την υγεία του, τις επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν, τις εξετάσεις που χρειάζεται να κάνει σε τακτά χρονικά διαστήματα.
- Ότι υστερεί ή ότι είναι αδικημένο και αποκλεισμένο σε σχέση με τα αδέρφια, τους συμμαθητές κ.λπ. και ως εκ τούτου θλιμμένο.
- Ντροπή και έλλειψη εμπιστοσύνης, δυσκολία στο να μιλήσει στους γύρω του για την ασθένειά του.
- Ότι οι γονείς του είναι υπερπροστατευτικοί, το καταπιέζουν, το περιορίζουν.
- Ότι όλη του η ζωή είναι γεμάτη απαγορεύσεις, περιορισμούς και ότι έχει κουραστεί να προσπαθεί και να προσέχει συνέχεια.
- Ότι το μέλλον του θα είναι δύσκολο, αβέβαιο και ότι ίσως δεν καταφέρει να κάνει όσα ονειρεύεται (π.χ. να σπουδάσει, να ζήσει μόνο του, να ταξιδέψει στο εξωτερικό, να κάνει οικογένεια).
Στην αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών βοηθά σίγουρα η υποστήριξη από την οικογένεια και το περιβάλλον. Μπορεί επίσης να αποδειχτεί πολύ βοηθητική και η ψυχολογική υποστήριξη είτε ατομικά είτε σε ομάδα.
Ψυχολογική υποστήριξη
Όπως είναι αναμενόμενο, οι γονείς αλλά και το ίδιο το παιδί στο οποίο ξαφνικά διαγιγνώσκεται διαβήτης τύπου 1 αρχικά σοκάρονται και στη συνέχεια δυσκολεύονται να αποδεχτούν τη νέα πραγματικότητα. Είναι πολύ συνηθισμένο όλη η οικογένεια να κατακλύζεται από αρνητικά συναισθήματα τόσο όταν γίνεται η διάγνωση όσο και όταν προσπαθούν να ελέγξουν -συχνά με δυσκολία και μεγάλη αγωνία- το διαβήτη του παιδιού.
Ολόκληρη η οικογένεια, οι γονείς και βέβαια το παιδί έχουν ανάγκη υποστήριξης και ο ειδικευμένος ψυχολόγος είναι ο κατάλληλος για να τους την παρέχει. Με τη βοήθεια του ψυχολόγου θα αποδεχτούν τη διάγνωση της ασθένειας και τις ιδιαιτερότητές της με ρεαλιστικό τρόπο, θα υιοθετήσουν καινούργιες συνήθειες σχετικά με τον έλεγχο του διαβήτη και δεν θα επιτρέψουν στη νόσο να επέμβει στην επίτευξη των φυσιολογικών στόχων. Επιπλέον, ο ψυχολόγος αποκτά κι ένα ρόλο συμβουλευτικό, ώστε να μάθουν οι γονείς πώς να συμπεριφέρονται στο παιδί που πάσχει από νεανικό διαβήτη, ανάλογα βέβαια κάθε φορά με την ηλικία του και την περίσταση. Όμως ο ρόλος του ψυχολόγου δεν σταματά εδώ.
Γίνεται και εκπαιδευτής των γονιών, και κυρίως της μητέρας, που παραδοσιακά περνά περισσότερες ώρες με το παιδί, καθώς με τη θετική τους στάση μπορούν να χαλαρώσουν, να ανακουφίσουν το παιδί, να του εμφυσήσουν την υπευθυνότητα στην αντιμετώπιση της ιδιαιτερότητάς του και παράλληλα να βοηθήσουν να αναπτυχθεί ομαλά η προσωπικότητά του.
Μέχρι την παιδική ηλικία, οι γονείς φέρουν την ευθύνη για την διατροφή των παιδιών τους αφού αποφασίζουν για το τι θα φάνε αλλά και για το «μασούλημα» ή τα «τσιμπήματα». Το διατροφικό πρότυπο των γονέων επηρεάζει τα παιδιά. Αν υπάρχουν παντού στο σπίτι γλυκά, που καταναλώνονται στα μεσοδιαστήματα μεταξύ των κυρίων γευμάτων, χρησιμεύουν σαν παρηγοριά, επιβράβευση ή συγνώμη, αν τα γεύματα γίνονται γρήγορα και υπό πίεση, αν το τσιμπολόγημα είναι πάγια οικογενειακή τακτική, αυτό δεν βοηθάει ένα διαβητικό παιδί. Η ύπαρξη ενός μέλους στην οικογένεια με διαβήτη ουσιαστικά σημαίνει αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες όλης της οικογένειας. Αυτό ίσως να είναι και θετικό από μια άποψη, αφού όλη η οικογένεια φροντίζει για τη σωστή διατροφή της και τη μελλοντική της υγεία!
Ο ρόλος των γονέων
Όπως είναι φυσικό, στον παιδικό διαβήτη οι γονείς έχουν τον πρώτο ρόλο, αφού πρέπει να διαπαιδαγωγήσουν κατάλληλα το παιδί τους, έχοντας επιπρόσθετο καθήκον να καθοδηγούν υπεύθυνα τον μεταβολισμό του. Ταυτόχρονα, όμως, εξαρτώνται από την κατανόηση και συνεργασία των παιδιών τους. Γι αυτό πρέπει καταρχήν να εξηγήσουν στο παιδί την κατάστασή του με τρόπο ανάλογο της ηλικίας του και να θεσπίσουν κανόνες στο σπίτι που θα τηρούνται αυστηρά. Όσο νεότερο είναι ένα διαβητικό παιδί, τόσο λιγότερο μπορεί να καταλάβει αν οι εξαιρέσεις είναι δυνατές ή πολύ επικίνδυνες. Οδηγίες που εφαρμόζονται φυσικά στην καθημερινή ζωή από τους γονείς, μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αποδεχθούν την θεραπεία, όπως διάφορα άλλα καθήκοντα, σαν μέρος της φυσιολογικής τους ζωής. Τα παιδιά του νηπιαγωγείου και του δημοτικού χρειάζονται απαραίτητα σαφείς οδηγίες για τι και πότε θα πρέπει να τρώνε.
Μάθετε περισσότερα για το διαβήτη: Η ενημέρωση είναι πολλές φορές το ήμισυ της θεραπείας. Αναζητήστε πηγές υπεύθυνης και εξειδικευμένης πληροφόρησης για τον παιδικό διαβήτη ώστε να ενημερώνεστε για τις προόδους της επιστήμης αλλά και τον τρόπο αντιμετώπισης του διαβήτη. Με τον τρόπο αυτό μπορείτε να ενημερώνετε και άλλους με τον καλύτερο τρόπο.
Μιλήστε γι αυτό: Για να παραμείνετε δυνατοί για χάρη του παιδιού σας δεν πρέπει να καταπιέζετε τα συναισθήματά σας. Χρειάζεστε τη στήριξη ενός φίλου, συμβούλου αλλά και του συντρόφου σας για να μιλάτε για την εμπειρία σας και για να τα βγάλετε πέρα. Η καλύτερη δουλειά είναι η ομαδική δουλειά! Αν αντιμετωπίσετε το διαβήτη του παιδιού σας ενωμένοι σαν γροθιά τότε μπορείτε να είστε περήφανοι. Όλοι στην οικογένεια πρέπει να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση που το παιδί χρειαστεί ένεση ινσουλίνης, τι πρέπει να τρώει και τι να αποφεύγει αλλά και να στηρίζουν ο ένας τον άλλον ενεργά. Ένα παιδί με διαβήτη είναι μια καθημερινή πρόκληση. Είναι διαφορετικό στο βαθμό που είναι εξαρτώμενο από την ινσουλίνη. Κατά τα άλλα, είναι ένα καθ’όλα φυσιολογικό παιδί! Αυτό είναι και το μήνυμα που πρέπει να περάσετε στην οικογένειά σας αλλά και να περνάτε ως οικογένεια στον περίγυρό σας.
Αφήστε το παιδί σας να εκφραστεί ελεύθερα για το πρόβλημά του. Συμφωνήστε μαζί του αν σας πει ότι είναι άδικο ή δύσκολο αλλά παράλληλα διαβεβαιώστε το ότι γι αυτό είστε εκεί, για να του συμπαρασταθείτε και να το παλέψετε. Μην ωραιοποιείτε καταστάσεις αφού αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει την πραγματικότητα.
Ο διαβήτης είναι μια ασθένεια που ζητάει από σας να είστε έτοιμοι να αλλάζετε διαρκώς και να ανταποκρίνεστε σε νέες προκλήσεις αλλά και να είστε διορατικοί. Όσο το παιδί είναι μικρό εσείς είστε υπεύθυνοι. Όταν πάει σχολείο τα πράγματα αλλάζουν και τα ηνία αρχίζει να τα παίρνει σιγά σιγά το ίδιο το παιδί. Ο διαβήτης φέρνει σκαμπανεβάσματα στην ψυχολογία όλης της οικογένειας που στο τέλος θα πρέπει να σας κάνουν πιο ώριμους και όχι να σας αποδιοργανώνουν.
Η σημασία της ψυχολογικής υποστήριξης
Οι γονείς επιφορτίζονται όχι μόνο με την υποχρέωση εκμάθησης των τεχνικών της ρύθμισης του διαβήτη και της εφαρμογής στα παιδιά τους, αλλά και με τη ψυχολογική στήριξη στις αλλαγές που προκύπτουν στη ζωή τους, ενώ συχνά αναζητούν τρόπους για τη δική τους υποστήριξη στο δύσκολο αυτό έργο.
Η μετάβαση στον νέο τρόπο ζωής που υπαγορεύει η ύπαρξη του διαβήτη στα παιδιά, αποτελεί συχνά παράγοντα ανατροπής των μέχρι τότε συνηθειών και νοοτροπίας που χαρακτηρίζει τα μέλη της κάθε οικογένειας.
Ένα παιδί που έχει διαβήτη -ειδικά όσο μεγαλώνει και μπαίνει στην εφηβεία- είναι πιθανό να αντιμετωπίσει διάφορα προβλήματα. Δεν είναι σπάνιο τα παιδιά που υποφέρουν από διαβήτη -όπως και παιδιά με κάποια άλλη χρόνια ασθένεια- να βιώνουν μια υπερπροστατευτικότητα από την πλευρά της οικογένειας (από την οποία έχουν ανάγκη να απεξαρτηθούν), να νιώθουν δυσθυμία (επειδή αντιμετωπίζουν μια χρόνια νόσο), να νιώθουν αγωνία για το μέλλον (αν θα κάνουν οικογένεια, καριέρα κλπ.), να φοβούνται τυχόν επιπλοκές της ασθένειας κ.ά. Στην αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών μπορεί να αποδειχτεί πολύ βοηθητική η ψυχολογική υποστήριξη, είτε ατομικά είτε στο πλαίσιο μιας ομάδας. Η ψυχολογική υποστήριξη θα βοηθήσει το παιδί να μη νιώθει κοινωνικά αποκλεισμένο, να μπορέσει να αποδεχτεί και να συμβιώσει με την πάθηση, να καταφέρει να αντιμετωπίσει το άγχος και τη δυσθυμία του, να μάθει να συμβιώνει με τα «ψυχαναγκαστικά» στοιχεία, που απαιτεί η αντιμετώπιση της ασθένειας αυτής (π.χ. συγκεκριμένες ώρες γευμάτων, ινσουλίνη, φάρμακα κλπ.), αλλά και να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι το μοναδικό που αντιμετωπίζει και συμβιώνει με ένα τέτοιο πρόβλημα.
Η εξοικείωση και αποδοχή των νέων δεδομένων, είναι μια διαδικασία που τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν τόσο στη καθημερινότητά τους, όσο και ψυχολογικά, όταν ο διαβήτης κάνει την εμφάνισή του ως ένας καθοριστικός παράγοντας στις ισορροπίες με το περιβάλλον, αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό.
Η ζωή συνεχίζεται! Το γεγονός ότι το παιδί σας έχει διαβήτη δε σημαίνει ότι η ζωή τελείωσε στη διάγνωση. Το παν είναι να μάθετε να ζείτε με αυτό και να καταλάβετε ότι το παιδί όσο και εσείς μπορείτε να είστε απόλυτα λειτουργικοί με την προϋπόθεση ότι τηρείτε τους κανόνες της φαρμακευτικής του αγωγής και διατροφής. Για την ακρίβεια ο διαβήτης είναι μια καλή αφορμή να κατανοήσετε την αξία της ζωής και αλλά και να μη δίνετε σημασία σε ανούσια πράγματα!
Ε.Τσαπατσάρη Κοινωνιολόγος-Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Πηγή: http://www.diatrofi.gr
