Σακχαρώδης διαβήτης: Η σύγχρονη καλπάζουσα επιδημία

Ενημερωτική ημερίδα για το κοινό στις 13/11 στο Ζάππειο
Αλματώδη αύξηση γνωρίζει την τελευταία δεκαετία ο σακχαρώδης διαβήτης παγκοσμίως, καθώς ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από αυτόν έχει σχεδόν διπλασιαστεί: συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη (International Diabetes Federation – I.D.F.), ενώ το 2000 τα άτομα με διαβήτη διεθνώς έφταναν τα 151 εκατομμύρια, σήμερα ξεπερνούν τα 300.
Το πλέον απογοητευτικό, όμως, είναι ότι η «έκρηξη» αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια, καθώς ο πρόεδρος της IDF, Jean Claude Mbanya, κατά τη διάρκεια των εργασιών του φετινού Ευρωπαϊκού Διαβητολογικού Συνεδρίου, το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2011 στη Λισσαβώνα της Πορτογαλίας, ανακοίνωσε ότι, εάν λάβει κανείς υπόψη τη μέχρι τώρα ετήσια αύξησή του, σε 15 χρόνια ο συνολικός αριθμός των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη αναμένεται να έχει φτάσει τα 600 εκατομμύρια.
Ιδιαίτερα ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, που χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως «ύπουλος», καθώς τα πρώτα χρόνια μπορεί να δρα κρυφά, χωρίς να εκδηλώνει συμπτώματα, αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου για περίπου 7.000.000 άτομα ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων, νεφρικής ανεπάρκειας, νευροπάθειας, μόνιμων βλαβών του αμφιβληστροειδούς και άλλων σοβαρών επιπλοκών.
Στη χώρα μας υπάρχουν 1.200.000 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, δηλαδή ποσοστό περίπου 12% του γενικού πληθυσμού. Το ποσοστό αυτό διαπιστώνεται γενικά και στην Ευρώπη, και συγκεκριμένα π.χ. στη Γερμανία όπου υπάρχουν 9.600.000 (12%) άτομα με διαβήτη, ενώ κάθε μέρα ο αριθμός αυτός αυξάνεται κατά 1.000 άτομα. Η νόσος έχει υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στο δυτικό κόσμο, ιδιαίτερα ο διαβήτης τύπου 2, και αυτό αποτελεί μια σαφή ένδειξη για τη συσχέτισή της με το σύγχρονο τρόπο ζωής, τις κακές διατροφικές συνήθειες, την παχυσαρκία και την έλλειψη σωματικής άσκησης.
Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση, σημαντικό ρόλο παίζει η ουσιαστική εκπαίδευση πασχόντων και μη, η οποία μπορεί να αναστείλει την εμφάνιση τόσο του διαβήτη τύπου 2 όσο και των επιπλοκών του, να συμβάλλει καθοριστικά στον έλεγχο και τη ρύθμισή του και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών, με αποτέλεσμα και την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσής τους. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η I.D.F. αφιερώνει την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σακχαρώδους Διαβήτη για την πενταετία 2009-2013 στην ανάγκη εκπαίδευσης και πρόληψης.
Με αφορμή τον φετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη (14 Νοεμβρίου), ο πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Έρευνας, Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβήτη και των Επιπλοκών του (Ε.ΚΕ.ΔΙ.), Καθηγητής Παθολογίας, Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Σακχαρώδη Διαβήτη των Πανεπιστημίων Αθηνών και Ουλμ Γερμανίας, Ακαδημαϊκός και Μέλος της Συγκλήτου της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (EASA, Σάλτσμπουργκ – Αυστρία) Σωτήριος Α. Ράπτης, το Ε.ΚΕ.ΔΙ. διοργανώνει ενημερωτική Ημερίδα για το κοινό την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2011, στην Αίγλη Ζαππείου (ώρες 11:00 – 14:00), η οποία τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (E.A.S.A.), του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Υγείας (E.I.H.) και της Ελληνικής Ακαδημίας Ιατρικής Επιμόρφωσης (Ε.Α.Ι.Ε.).
Λίγα λόγια για τη νόσο
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική ασθένεια η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη. Οι κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη είναι ο διαβήτης τύπου 1 και ο διαβήτης τύπου 2.
Επί του παρόντος, ο διαβήτης τύπου 1 δε μπορεί να προληφθεί. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που θεωρείται ότι πυροδοτούν την έναρξη της διαδικασίας που οδηγεί στην καταστροφή των κυττάρων τα οποία παράγουν την ινσουλίνη ακόμα ερευνώνται. Ωστόσο, ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να προληφθεί σε πολλές περιπτώσεις με τη σωματική άσκηση και τη διατήρηση κανονικού βάρους, γεγονός που έχει επιβεβαιωθεί από σημαντικές κλινικές μελέτες που διεξήχθησαν σε μεγάλα διεθνή κέντρα σε όλο τον κόσμο. Στη σωματική άσκηση περιλαμβάνονται γρήγορο περπάτημα, κολύμπι, ποδήλατο ή χορός, ενώ έχει αποδειχθεί ότι κανονικό περπάτημα για τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 κατά 35-40%.
Τα άτομα με διαβήτη, εκτός από το ότι πρέπει να ελέγχουν το σάκχαρό τους, να παίρνουν φάρμακα, να ασκούνται σωματικά σε τακτική βάση και να ρυθμίζουν τις διατροφικές τους συνήθειες ανάλογα με την κατάστασή τους, πολλές φορές πρέπει να αντιμετωπίζουν και τις ψυχολογικές παραμέτρους της νόσου. Με δεδομένο το γεγονός ότι η πορεία της υγείας τους εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από τις αποφάσεις που θα πάρουν την κατάλληλη στιγμή, η εκπαίδευσή τους είναι υψίστης σημασίας για τη σωστή διαχείριση της νόσου τους και την πρόληψη των επιπλοκών της. Η εκπαίδευση θα πρέπει να είναι συνεχής και εξατομικευμένη σύμφωνα με τις ξεχωριστές ανάγκες του καθενός, ενώ θα πρέπει να παρέχεται από ικανούς και έμπειρους επαγγελματίες υγείας.
Σύμφωνα με τον κ.Ράπτη, τα άτομα με διαβήτη, πάντοτε με τη στενή παρακολούθηση του ιατρού τους και τη δική τους συνεργασία, πρέπει να παρακολουθούν τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη τους κάθε 8-10 εβδομάδες και να αποφεύγουν, όσο είναι δυνατόν, τις υπογλυκαιμίες.
Με βάση τα παραπάνω, είναι ευνόητο ότι η παρέμβαση στον πληθυσμό για αλλαγή του τρόπου ζωής είναι απόλυτα αναγκαία για να προληφθεί ο διαβήτης, γεγονός που ισχύει ιδιαίτερα για εκείνους που εξ’ ορισμού διατρέχουν μεγάλο σχετικό κίνδυνο, λόγω κληρονομικού ιστορικού, παχυσαρκίας, υπέρτασης, καπνίσματος, αποφυγής της σωματικής άσκησης κ.α. Η λήψη τροφών με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη αποτελούν τη βάση κάθε σωστής διατροφής.
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (Δ.Α.)
Αναφερόμενος στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (Δ.Α.), δηλαδή την προσβολή του αμφιβληστροειδούς (του βυθού του ματιού) με τη μορφή αλλοίωσης των αγγείων, ο Αναπληρωτής Καθηγητής της Οφθαλμολογίας Ιωάννης Βέργαδος χαρακτηρίζει τη νόσο ως μια από τις πλέον ύπουλες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη. Και αυτό διότι ακόμη και όταν συμβαίνουν σοβαρές αλλαγές στο μάτι, ο ασθενής μπορεί να μην αντιλαμβάνεται τη βαρύτητα της κατάστασης. Η πάθηση δε δίνει συμπτώματα στα αρχικά στάδια, παρά μόνο σε πιο προχωρημένα, και αν δεν προληφθεί, διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως, οι συνέπειες για την όρασή μας μπορεί να είναι πολύ σοβαρές.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν υπάρξει οίδημα στην ωχρά κηλίδα, ή αιμορραγία του υαλώδους, ή του αμφιβληστροειδούς, με απώλεια οράσεως. Πολλές φορές οι διαβητικοί παρατηρούν παροδικά θαμπώματα, λόγω αυξομειώσεως του σακχάρου. Πριν να διορθώσουμε με τα κατάλληλα γυαλιά, θα πρέπει να ρυθμίσουμε πρώτα το σάκχαρο. Ορισμένα από τα συμπτώματα σε διάφορες φάσεις της νόσου μπορεί να είναι:
· Εναλλαγές και διακυμάνσεις στην όραση
· Μυγάκια
· Δημιουργία σκοτώματος ή σκιάς στο οπτικό πεδίο
· Θολή ή παραμορφωμένη όραση
· Καθυστέρηση στην επούλωση του κερατοειδή μετά από τραύματα
· Διπλωπία
· Καταρράκτης
Ο διαβητικός ασθενής πρέπει να υποβάλλεται τακτικά σε οφθαλμολογική εξέταση, ακόμη και όταν δεν έχει συμπτώματα, για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της αμφιβληστροειδοπάθειας. Η πλήρης οφθαλμολογική εξέταση και, ειδικότερα, η βυθοσκόπηση θα πρέπει να γίνεται κάθε 6 μήνες. Θυμηθείτε ότι η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Επιπλέον, ο διαβητικός ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι το πιο σημαντικό που μπορεί να κάνει για την ασθένεια του είναι να ρυθμίζει σωστά το σάκχαρό του. Το απορρυθμισμένο σάκχαρο προωθεί με γρηγορότερους ρυθμούς τη Δ.Α. Ακόμα, θα πρέπει να ρυθμίζει την πίεσή του, την υπερλιπιδαιμία (χοληστερίνη, τριγλυκερίδια κλπ), αν υπάρχει, και να διακόπτει !! το κάπνισμα και το αλκοόλ.
Σε ό,τι αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου, αυτή γίνεται σήμερα με LASER, ενδοϋαλοειδικές ενέσεις στον οφθαλμό, κορτιζόνης και των μονοκλωνικών αντισωμάτων μπεβασιζουμάβη και ρανιμπιζουμάβη, καθώς και υαλοειδεκτομή, εξηγεί ο κ.Βέργαδος. Σε Πανεπιστημιακές Κλινικές, σε Κλινικές του Ε.Σ.Υ., αλλά και σε ιδιωτικές Κλινικές, λειτουργούν ειδικές Μονάδες Δι&am;ep;alpha;βητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας. Οι δυνατότητες που παρέχονται συντελούν στην πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση όλων των σταδίων της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Στόχος είναι η υποβοήθηση του έργου όλων των ιατρών που ασχολούνται με διαβητικούς ασθενείς, με διατήρηση όσο το δυνατόν καλύτερης οπτικής λειτουργίας στην ομάδα αυτή των ασθενών, μια και το αγαθό της όρασης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που επιδρούν στην ποιότητα ζωής.
Παιδικός και εφηβικός διαβήτης
Όπως επεσημαίνει με τη σειρά της, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας -Νεανικού Διαβήτη, της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» Χριστίνα Ι. Κανακά-Gantenbein ο σακχαρώδης διαβήτης που προσβάλλει παιδιά και εφήβους είναι συνήθως ο διαβήτης τύπου 1, μία αυτοάνοση πάθηση που προοδευτικά οδηγεί στην καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη απαραίτητη στη διαχείριση της γλυκόζης, δηλαδή του σακχάρου του αίματος. Όταν δεν εκκρίνεται επαρκής ποσότητα ινσουλίνης, τότε η γλυκόζη που λαμβάνεται με την τροφή δε μπορεί να εισέλθει στα κύτταρα του οργανισμού και να οδηγήσει σε παραγωγή ενέργειας.
Αντίθετα, παραμένει στο αίμα, όπου φθάνει σε πολύ ψηλά επίπεδα, που θα οδηγήσουν με τη σειρά τους σε πολυουρία, δηλαδή απώλεια μεγάλης ποσότητας ούρων και σε πολυδιψία, δηλαδή σε έντονη δίψα και πολυφαγία, εφόσον η γλυκόζη της τροφής δε χρησιμοποιείται, αλλά χάνεται μέσω των ούρων. Αν το παιδί δε διαγνωστεί έγκαιρα, υπάρχει κίνδυνος να χάσει βάρος, να εμφανίσει κοιλιακά άλγη και σιγά-σιγά να επηρεαστεί το επίπεδο συνείδησης και να φθάσει σε κώμα, με κίνδυνο ακόμη και της ζωής του.
Η κατάσταση αυτή ονομάζεται διαβητική κετοξέωση και στόχος παγκοσμίως είναι να τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά και τους εφήβους έγκαιρα, ώστε να αποφευχθούν περιστατικά διαβητικής κετοξέωσης. Διάφορες προσπάθειες προτείνονται σε όλα τα κράτη, ώστε να ευαισθητοποιηθεί τόσο ο ιατρικός κόσμος, αλλά και το ευρύτερο κοινό να υποπτευθεί την πιθανότητα σακχαρώδη διαβήτη σε ένα παιδί που παρουσιάζει πολυουρία, πολυδιψία και απώλεια βάρους και να αρχίσει έγκαιρα η θεραπεία με αντιμετώπιση τόσο της αφυδάτωσης που προκαλείται, όσο κυρίως της έναρξης χορήγησης της απαραίτητης ινσουλίνης, ώστε να αποκατασταθεί η μεταβολική διαταραχή.
Δυστυχώς, η συχνότητα του σακχαρώδη διαβήτη στην παιδική και εφηβική ηλικία αυξάνει παγκοσμίως. Η αύξηση αυτή αφορά, κυρίως, τις πολύ μικρές ηλικίες, ακόμη και τα νήπια. Ως εκ τούτου, ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην ενημέρωση του ιατρικού κόσμου και του ευρύτερου κοινού και στην ευαισθητοποίηση ότι ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να ξεκινήσει σε πολύ μικρή ηλικία και να υπάρχει εγρήγορση για την έγκαιρη διάγνωσή του.
Η σύγχρονη αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 στηρίζεται στην εντατική εκπαίδευση του παιδιού και εφήβου με διαβήτη και όλης του της οικογένειας και αποσκοπεί στην προοδευτική αυτονομία και δράση του παιδιού και της οικογένειάς του στη χορήγηση της ινσουλίνης και εξασφάλιση ισορροπημένης υγιεινής διατροφής για σωστή σωματική και ψυχολογική ανάπτυξή. Τα νέα εντατικοποιημένα σχήματα ινσουλινοθεραπείας μιμούνται τον φυσιολογικό τρόπο έκκρισης της ινσουλίνης και προσβλέπουν, ακριβώς, στην όσο το δυνατό καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση του ατόμου, για την αποφυγή τόσο των επικίνδυνων υπογλυκαιμιών, όσο και μακροχρόνιων επιπλοκών μικρο – και μακροαγγειοπάθειας.
Η ιδιαιτερότητα της επιτυχούς αντιμετώπισης του σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά και τους εφήβους έγκειται στη συνεχή εκπαίδευση των ίδιων των παιδιών και των γονέων τους, ώστε να χειρίζονται οι ίδιοι τις απαραίτητες προσαρμογές των δόσεων ινσουλίνης σε ιδιαίτερες συνθήκες, όπως λοιμώξεις, διαιτολογικές παρεκτροπές λόγω πάρτι κλπ. Μόνο η ειλικρίνεια στην επικοινωνία, τόσο μεταξύ γονέων και παιδιών όσο και με τη διαβητολογική ομάδα θεραπευτών, η πειθαρχία του ίδιου του ατόμου και μια συνεχής εκπαίδευση και ενημέρωση αποτελούν τα συστατικά της επιτυχημένης αντιμετώπισης του σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά και τους εφήβους.
Συνοψίζοντας, η σωστή ενημέρωση για έγκαιρη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, η βέλτιστη γλυκαιμική ρύθμιση και η συνεχής εκπαίδευση αποτελούν τους κυριότερους στόχους στη σύγχρονη αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, καταλήγει η κ.Κανακά-Gantenbein.
Πανελλήνια εκστρατεία πρόληψης
Ο προ-πρόεδρος του Ροταριανού Ομίλου Αθηνών, Νευροχειρουργός, Διευθυντής της Νευροχειρουργικής Κλινικής του Γ.Ν.Α. «Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός» (Ε.Ε.Σ.) Δρ Βασίλειος Γ. Βάρσος, επ’ ευκαιρία του φετινού εορτασμού ανακοίνωσε ότι σε συνεργασία με το Ε.ΚΕ.ΔΙ., ο Ροταριανός Όμιλος Αθηνών (Ρ.Ο.Α.) εγκαινιάζει την αρχή μιας μόνιμης πανελλήνιας εκστρατείας με θέμα «Πρόλαβε τον Διαβήτη σου». Η εκστρατεία αυτή έχει σαν στόχο την πρώιμη και τεκμηριωμένη ενημέρωση των περίπου 2.500 Ροταριανών της Ελλάδος σχετικά με τους τρόπους πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του σακχαρώδη διαβήτη. Όλοι αυτοί πρέπει να γίνουν οι κοινωνοί του τρόπου μείωσης των ατόμων με διαβήτη.
Πηγή: in.gr