Α.
Αγγειακός
Ο σχετιζόμενος με ή αναφερόμενος στα αγγεία του αίματος.
Αγγειακός κίνδυνος
Ο κίνδυνος για τα όργανα και τους ιστούς-στόχους (π.χ. καρδιά, εγκέφαλο, νεφρά, μάτια, νεύρα), ως αποτέλεσμα της βλάβης των αγγείων του αίματος. Η βλάβη των αγγείων προκαλείται από το διαβήτη και / ή την υπέρταση και την υπερλιπιδαιμία.
Αγγειοπάθεια
Νόσος των αγγείων (αρτηριών, φλεβών και τριχοειδών) που παρουσιάζεται στα περισσότερα άτομα με διαβήτη με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν δύο τύπη αγγειοπάθειας: η μακροαγγειοπάθεια και η μικροαγγειοπάθεια.
Αγγειοτενσίνη ή αγγειοτασίνη
Μια ουσία στο αίμα που προκαλεί σύσπαση των αιμοφόρων αγγείων. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται η αρτηριακή πίεση.
Αεροβική άσκηση
Οποιαδήποτε φυσική άσκηση κάνει την καρδιά και τους πνεύμονες να δουλεύουν πιό εντατικά για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των μυών για οξυγόνο. Παραδείγματα αεροβικής άσκησης είναι η ποδηλασία, το κολύμπι, το γρήγορο περπάτημα.
Άζωτο ουρίας αίματος
Άχρηστο προϊόν των νεφρών. Αυξημένα επίπεδα ΒUN στο αίμα μπορεί να δείχνει πρώϊμα νεφρική βλάβη.
Αθηροσκλήρυνση
Λέπτυνση και σκλήρυνση των αρτηριών όλων των μεγεθών στο σώμα. Η αθηροσκλήρυνση μπορεί να προκαλέσει επιβράδυνση ή παύση της ροής του αίματος μέσα στα αγγεία και σαν επακόλουθο καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή βλάβη σε διάφορα όργανα, όπως τα μάτια και τα νεφρά.
Αθηρωματώδης πλάκα
Μια κίτρινη, οιδηματώδης περιοχή μέσα στις αρτηρίες, που προκαλείται από εναπόθεση λιπών.
Αιματοκρίτης
Ο όγκος των ερυθροκυττάρων (των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος), που παράγεται από τη φυγοκέντρηση μιας συγκεκριμένης ποσότητας αίματος.
Αιμοσφαιρίνη
Το κεχρωσμένο μέρος των ερυθρών αιμοσφαιρίων που περιέχει σίδηρο. Η αιμοσφαιρίνη μεταφέρει οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς.
α-κύτταρα
Τα α-κύτταρα βρίσκονται στα νησίδια του Langerhans στο πάγκρεας. Τα α-κύτταρα εκκρίνουν τη γλυκαγόνη, μια ορμόνη που αυξάνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, που έχει δηλαδή αντίθεση δράση από εκείνη της ινσουλίνης.
Αμινοξύ
Τα δομικά συστατικά των πρωτεϊνών, που αποτελούν τα κύρια συστατικά των κυττάρων. Η ινσουλίνη σχηματίζεται από την ένωση 51 αμινοξέων.
Αμνιοκέντηση
Η διαδικασία με την οποία ο γιατρός παίρνει μια μικρή ποσότητα αμνιακού υγρού (το υγρό που περιβάλλει το έμβρυο). Η εξέταση εκτελείται κατά την 15η εβδομάδα κυήσεως. Με την εξέταση του υγρού λαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με γενετικές ή βιοχημικές διαταραχές του εμβρύου, ασυμβατότητας του αίματος και για την ωρίμανση των πνευμόνων του εμβρύου.
Αμυλάση
Ένζυμο που παράγεται από την εξωκρινή μοίρα του παγκρέατος. Ο ρόλος της είναι να διασπά το άμυλο και το γλυκογόνο της τροφής σε απλά σάκχαρα. Η συγκέντρωση της αμυλάσης στο αίμα καλείται αμυλάση ορού. Η αύξηση της αμυλάσης στον ορό μπορεί να αποτελεί ένδειξη παγκρεατίτιδας, αφού λόγω της φλεγμονώδους διαδικασίας το ένζυμο περνά το τριχοειδικό φραγμό και φτάνει στην κυκλοφορία του αίματος. Αυξημένα επίπεδα αμυλάσης σε άτομο που έχει λάβει παγκρεατικό μόσχευμα, μπορεί να δηλώνει την εξέλιξη διαδικασίας απόρριψης του μοσχεύματος. Το σημείο που ευρέως χρησιμοποιείτα για τη μεταμόσχευση του παγκρέατος είναι η ουροδόχος κύστη, αφού έτσι επιτρέπεται η ενσωμάτωση του μοσχεύματος σε σημαντικές αρτηρίες και φλέβες, η ασφαλής πρόσδεση σε ένα άλλο όργανο και η απέκκριση της αμυλάσης στα ούρα. Χαμηλά επίπεδα αμυλάσης στα ούρα αποτελούν σημαντικό δείκτη απόρριψης του παγκρεατικού μοσχεύματος, αφού η διαδικασία απόρριψης επιτίθεται στην εξωκρινή μοίρα του παγκρέατος. Όταν 95% του παγκρεατικού ιστού καταστραφούν με τη διαδικασία της απόρριψης αυξάνεται και η γλυκόζη του αίματος και σε αυτό το σημείο συνήθως η διαδικασία της απόρριψης δεν μπορεί να αντιστραφεί.
Αμφιβληστροειδής
Το κεντρικό σημείο του πίσω τμήματος του οφθαλμού, όπου γίνεται αντιληπτό το φως.Τα μικρά αιμοφόρα αγγεία που παρέχουν οξυγόνο στο μάτι, συχνά βλάπτονται από το διαβήτη.
Αμφιβληστροειδοπάθεια
Νόσος του αμφιβληστροειδούς, του λεπτού αισθητήριου ιστού του ματιού.
Αμφιβληστροειδοπάθεια διαβητική
Οι αλλαγές που εμφανίζονται σε από μακρού υφιστάμενο διαβήτη χαρακτηρίζονται από αιμορραγίες, μικροανευρύσματα και κηρώδεις εναποθέσεις.
Αμφιβληστροειδοπάθεια παραγωγική
Μορφή διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη νεόπλαστων αγγείων μέσα στο υαλώδες σώμα και αιμορραγία. Η πρώϊμη θεραπεία με φωτοπηξία είναι απαραίτητη για να αποφευχθεί η τύφλωση.
Αμφιβληστροειδοπάθεια υποστρώματος
Μορφή διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας που χαρακτηρίζεται από αιμορραγίες, συγκέντρωση υγρού και ανώμαλη διάταση των αιμοφόρων αγγείων. Καλείται και απλή ή μη παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Αναστολείς ACE
Παράγοντες που αναστέλλουν την παραγωγή της ενεργού μορφής της αγγειοτενσίνης.
Ανοσοκαταστολή
Καταστολή του ανοσολογικού συστήματος. Τα άτομα που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση οργάνων π.χ. νεφρού ή παγκρέατος, κά. λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για να προλάβουν το ξένο όργανο που μεταμοσχεύθηκε να επιτεθεί εναντίον του οργανισμού.
Ανοσολογικό σύστημα
Ο ρόλος του ανοσολογικού συστήματος είναι να προστατεύει το άτομο από τα μικρόβια, ιούς και από άλλα παθογόνα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν νόσο. Μερικά σπουδαία κύτταρα του ανοσολογικού συστήματος παράγονται από όργανα του σώματος (π.χ. Τα Β-κύτταρα παράγονται από το σπλήνα και το μυελό), ενώ τα Τ-κύτταρα παράγονται στους λεμφαδένες. Υπάρχουν δύο κύριες ομάδες κυττάρων: 1. Τα Λεμφοκύτταρα 2. Τα Φαγοκύτταρα. Η ανοσολογική απάντηση απαρτίζεται από δύο φάσεις: Α) Τα λεμφοκύτταρα αναγνωρίζουν το αντιγόνο του εισβολέα (διαφοροποιώντα το οικείο από το ξένο) Β)Τα λεμφοκύτταρα επιτίθενται για να περιορίσουν την πηγή προέλευσης του αντιγόνου. Από τις πιο σημαντικές ιδιότητητες του ανοσολογικού συστήματος αποτελούν η ειδικότητα (η δράση κατευθύνεται εναντίον συγκεκριμένου αντιγονικού στόχου) και η μνήμη (τη δεύτερη φορά η ανοσολογική απάντηση είναι πιό ισχυρή και μπορεί να προλάβει την υποτροπή ή την επανεμφάνιση της νόσου, π.χ. από ιλαρά).
Ανοσοσφαιρίνες
Ένα μόριο που υπερασπίζεται το σώμα μας από την επίθεση των μικροβίων, των ιών ή άλλων ξένων σωμάτων (αντιγόνων). Καλούνται επίσης και ανοσοσφαιρίνες.
Ανοχή γλυκόζης διαταραγμένη
Όρος που περιγράφει την κατάσταση εκείνη που τα επίπεδα της γλυκόζης βρίσκονται μεταξύ του εύρους των φυσιολογικών και των διαβητικών τιμών. Δεν θεωρείται μορφή διαβήτη.
Αντιγόνο
Μιά ξένη ουσία προς το σώμα, συχνά πρωτεΐνη, που αναγκάζει τον οργανισμό να παράγει ένα αντίσωμα ειδικό για αυτό το αντιγόνο.
Αντιπηκτικό
Παράγοντας που προλαμβάνει ή καθυστερεί την πήξη του αίματος.
Αντιρροπιστικές ορμόνες
Οι αντισταθμιστικές ή αντιρροπιστικές ορμόνες είναι ορμόνες που εκλύονται ως απάντηση σε αγχογόνες καταστάσεις για τον οργανισμό. Αυτές οι ορμόνες περιλαμβάνουν τη γλυκαγόνη, την επινεφρίνη (αδρεναλίνη), τη νορεπινεφρίνη (νοραδρεναλίνη), την κορτιζόλη και τη σωματοτροπίνη (αυξητική ορμόνη). Οι ορμόνες αυτές προκαλούν το ήπαρ (συκώτι) να απελευθερώσει γλυκόζη και τα κύτταρα να απελευθερώσουν λιπαρά οξέα. Με αυτόν τον τρόπο παράγεται επί πλέον ενέργεια. Εάν όμως στον οργανισμό δεν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη, ώστε να κάψει αυτήν την ενέργεια, τότε η έκκριση αυτών των ορμονών μπορεί να οδηγήσει σε υπεργλυκαιμία και κετοοξέωση.
Αντισταθμιστικές ορμόνες
Οι αντισταθμιστικές ή αντιρροπιστικές ορμόνες είναι ορμόνες που εκλύονται ως απάντηση σε αγχογόνες καταστάσεις για τον οργανισμό. Αυτές οι ορμόνες περιλαμβάνουν τη γλυκαγόνη, την επινεφρίνη (αδρεναλίνη), τη νορεπινεφρίνη (νοραδρεναλίνη), την κορτιζόλη και τη σωματοτροπίνη (αυξητική ορμόνη). Οι ορμόνες αυτές προκαλούν το ήπαρ (συκώτι) να απελευθερώσει γλυκόζη και τα κύτταρα να απελευθερώσουν λιπαρά οξέα. Με αυτόν τον τρόπο παράγεται επί πλέον ενέργεια. Εάν όμως στον οργανισμό δεν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη, ώστε να κάψει αυτήν την ενέργ&e;/psilon;ια, τότε η έκκριση αυτών των ορμονών μπορεί να οδηγήσει σε υπεργλυκαιμία και κετοοξέωση.
Αντίσταση στην ινσουλίνη
Αντίσταση των κυττάρων του σώματος να προσλάβουν τη γλυκόζη παρουσία της ινσουλίνης.
Αντίσωμα
Ένα μόριο που υπερασπίζεται το σώμα μας από την επίθεση των μικροβίων, των ιών ή άλλων ξένων σωμάτων (αντιγόνων). Καλούνται επίσης και ανοσοσφαιρίνες.
Αντισώματα έναντι των παγκρεατικών νησιδίων
Εξειδικευμένες πρωτεΐνες, που καλούνται αντισώματα και που βρίσκονται στο αίμα πολλών ατόμων με διαβήτη τύπου 1, κατά το χρόνο της διάγνωσης.
Ανωμαλία συγγενής
Δομική ανωμαλία που συμβαίνει πριν τη γέννηση.
Αποπληξία ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
Aιφνίδια απώλεια της συνείδησης, που ακολουθείται από παράλυση. Προκαλείται από αιμορραγία στον εγκέφαλο ή από σχηματισμό κάποιου εμβόλου ή θρόμβου που αποφράσσει κάποια αρτηρία στον εγκέφαλο.
Απόρριψη
Η ανοσολογική απάντηση του οργανισμού στη μη συμβατότητα ενός μεταμοσχευθέντος οργάνου.
Αρτηρία
Μεγάλο αγγείο του αίματος που μεταφέρει αίμα από την καρδίά σε άλλα σημεία του σώματος. Οι αρτηρίες είναι πιό λεπτές και με τοιχώματα ισχυρότερα και περισσότερο ελαστικά από τα τοιχώματα των φλεβών.
Αρτηριοσκλήρυνση
Λέπτυνση και σκλήρυνση των αρτηριών όλων των μεγεθών στο σώμα. Η αθηροσκλήρυνση μπορεί να προκαλέσει επιβράδυνση ή παύση της ροής του αίματος μέσα στα αγγεία και σαν επακόλουθο καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή βλάβη σε διάφορα όργανα, όπως τα μάτια και τα νεφρά.
Ασυμπτωματικός
Χωρίς συμπτώματα. Χωρίς σαφή σημεία της νόσου παρόντα.
Αυγής φαινόμενο
Αύξηση της τιμής της γλυκόζης ανάμεσα στις 4 και τις 8 π.μ. Οφείλεται σε μείωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, που σχετίζεται με την αύξηση της έκκρισης της αυξητικής ορμόνης που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η αυξητική ορμόνη αυξάνει τα επίπεδα της γλυκόζης και λόγω της μειωμένης δράσης της ινσουλίνης παρατηρείται αυτή η αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
Αυξητική ορμόνη (σωματοτροπίνη)
Μιά ορμόνη που παράγεται από την υπόφυση και αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Αυτοάνοσος
Η διαταραχή κατά την οποία το ανοσολογικό σύστημα λανθασμένα επιτίθεται και καταστρέφει τους ίδιους του τους ιστούς, καθώς εσφαλμένα τους εκλαμβάνει ως ξένους. Ο ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης αποτελεί αυτοάνοσο νόσημα, καθώς το ανοσολογικό σύστημα επιτίθεται και καταστρέφει τα ινσουλινοπαραγωγά β-κύτταρα.
Αυτομόσχευμα
Ιστός ή όργανο που απομακρύνεται από κάποιο άτομο και ξαναμεταμοσχεύεται σε διαφορετικό χρόνο στο ίδιο το άτομο αυτό.
Αφυδάτωση
Μεγάλη απώλεια του ύδατος του σώματος. Μεγάλη συγκέντρωση γλυκόζης στα ούρα προκαλεί απώλεια μεγάλης ποσότητας νερού, με αποτέλεσμα την εμφάνιση δίψας.
Β.
Blood Urea Nitrogen (BUN)
Άχρηστο προϊόν των νεφρών. Αυξημένα επίπεδα ΒUN στο αίμα μπορεί να δείχνει πρώϊμα νεφρική βλάβη.
Γ.
Γλυκαγόνο
Η μορφή με την οποία αποθηκεύεται η γλυκόζη μέσα στο ήπαρ (συκώτι) και τους μυς του σώματος.
Γλυκόζη
Ένα απλό σάκχαρο που λαμβάνεται με τους υδατάνθρακες της τροφής. Αποτελεί μορφή ταχείας ενέργειας για τον οργανισμό μετά από ένα γεύμα.
Γλυκόζη νηστείας του πλάσματος
Η ποσότητα της γλυκόζης που βρίσκεται στο αίμα το πρωΐ, πριν τη λήψη γεύματος. Τα φυσιολογικά ποσά γλυκόζης, σε κατάσταση νηστείας, κυμαίνονται από 70 έως 110 mg/dl, εξαρτώμενα από τον τύπο του αίματος που γίνεται η δοκιμασία. Εάν τα επίπεδα της γλυκόζης είναι ανώτερα των 140 mg/dl, συνήθως σημαίνει ότι το άτομα έχει διαβήτη (εκτός από τα νεογέννητα και τις εγκύους).
Γλυκόζης νηστείας του πλάσματος τεστ
Ένα διαγνωστικό τεστ για το διαβήτη, που γίνεται χωρίς ο ασθενής να έχει φάει τίποτα κατά τη διάρκεια της νύκτας.
Γλυκοζουρία
Παρουσία γλυκόζης στα ούρα.
Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη
Ένα τεστ που μετρά την ποσότητα της γλυκόζης που δεσμεύεται στην αιμοσφαιρίνη. Αποτελεί δείκτη των μέσων τιμών της γλυκόζης του αίματος των τελευταίων 3 περίπου μηνών (όταν αυξάνεται η γλυκόζη στο αίμα, η γλυκόζη συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη, στα ερυθρά αιμοσφαίρια και παραμένει όλο το χρόνο της ζωής τους, ο οποίος είναι περίπου 120 ημέρες).
Δ/D
DNA
Σύντμηση για το δεσοξυριβονουκλεϊνικό οξύ που αποτελεί τον πυρήνα του γενετικού κώδικα, δηλαδή των γονιδίων.
Διαβήτης κυήσεως
Ο διαβήτης της εγκυμοσύνης, ή διαβήτης της κύησης ή σύμφωνα με την Αγγλοσαξωνική ορολογία “gestationial diabetes” αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφή διαβήτη.
Δεν σχετίζεται με το διαβήτη τύπου 1, ούτε με τον τύπου 2, αλλά αποτελεί μια ξεχωριστή μορφή διαβήτη. Εάν προϋπάρχει πριν την εγκυμοσύνη διαβήτης, είτε τύπου 1, είτε τύπου 2, τότε πλέον δεν μιλάμε για διαβήτη της εγκυμοσύνης, αλλά για διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 και εγκυμοσύνη.
Ο διαβήτης της εγκυμοσύνης αναπτύσσεται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της κυοφορίας και στις περισσότερες περιπτώσεις εξαφανίζεται μετά τη γέννηση του παιδιού.
Διαβήτης τύπου 1
Ο διαβήτης τύπου 1 λέγεται και ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός διαβήτης.
Ο χαρακτηρισμός του ως Νεανικός διαβήτης, οφείλεται στο γεγονός ότι κατά κανόνα εμφανίζεται σε άτομα νεώτερης ηλικίας, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και η εμφάνιση αυτής της μορφής σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα.
Η ονομασία “ινσουλινοεξαρτώμενος” χαρακτηρίζει τη διαταραχή και τη μορφή θεραπείας που απαιτείται. Στο διαβήτη τύπου 1 το πάγκρεας παράγει ελάχιστη ή καθόλου ινσουλίνη. Επομένως, το άτομο ευρίσκεται σε απόλυτη εξάρτηση για τη διατήρηση ακόμα και αυτής της ίδιας της ζωής του από τη χορήγηση ινσουλίνης.
Διαβήτης τύπου 2
Ο διαβήτης τύπου 2 λέγεται και μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή διαβήτης των ενηλίκων.
Ο χαρακτηρισμός του ως διαβήτης των ενηλίκων, οφείλεται στο γεγονός ότι κατά κανόνα εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και η εμφάνιση αυτής της μορφής σε νεαρότερης ηλικίας άτομα. Συνήθως πάντως εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας άνω των 40 χρονών και συνηθέστερα σε ηλικία άνω των 55 ετών.
Στο διαβήτη τύπου 2 το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη. Η ινσουλίνη όμως που παράγεται δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά από τον οργανισμό. Τελικά και η μορφή αυτή του διαβήτη, μπορεί να καταλήξει σε αδυναμία του σώματος να χρησιμοποιήσει το σάκχαρο σαν την κύρια πηγή ενέργειας.
Διαταραγμένη ανοχή γλυκόζης
Όρος που περιγράφει την κατάσταση εκείνη που τα επίπεδα της γλυκόζης βρίσκονται μεταξύ του εύρους των φυσιολογικών και των διαβητικών τιμών. Δεν θεωρείται μορφή διαβήτη.
Διουρητικό
Φάρμακο ή ουσία που αυξάνει τα ούρα που αποβάλλονται από το σώμα.
Δοκιμασία γλυκόζης νηστείας στο πλάσμα
Ένα διαγνωστικό τεστ για το διαβήτη, που γίνεται χωρίς ο ασθενής να έχει φάει τίποτα κατά τη διάρκεια της νύκτας.
Ε.
Επίπεδο γλυκόζης αίματος
Το επίπεδο της γλυκόζης αίματος αναφέρεται στη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα. Το φυσιολογικό επίπεδο γλυκόζης στο αίμα (ευγλυκαιμία) είναι περίπου 120 mg/dl. Αυτή η τιμή κυμαίνεται μέχρι 30 mg/dl στα φυσιολογικά άτομα.
Επιπλοκές διαβητικές
Υπάρχουν οξείες και χρόνιες διαβητικές επιπλοκές. Η υπογλυκαιμία και η υπεργλυκαιμία αποτελούν παράδειγμα οξειών επιπλοκών. Οι χρόνιες επιπλοκές περιλαμβάνουν τη βλάβη στους οφθαλμούς (αμφιβληστροειδοπάθεια), στα αγγεία (αγγειοπάθεια), το νευρικό σύστημα (νευροπάθεια) και τα νεφρά (νεφροπάθεια).
Ευγλυκαιμία
Ευγλυκαιμία σημαίνει φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (περίπου 120 mg/dl). H τιμή αυτή κυμαίνεται στα φυσιολογικά άτομα προς τα πάνω ή προς τα κάτω περίπου κατά 30 mg/dl.
Ζ.
Ζαχαρίνη
Τεχνητό γλυκαντικό, που δεν απαιτεί ινσουλίνη και δεν έχει θερμιδική αξία.
Η.
HLA (Human Leukocyte Antigen)
Πρωτεΐνες της επιφάνειας των κυττάρων που ταυτοποιούν το κύτταρο στο ανοσολογικό σύστημα ως “εαυτό” ή “ξένο”. Μερικοί απλότυποι τους μπορεί να δείχνουν κάποια προδιάθεση στο διαβήτη τύπου 1.
Θ.
Θρομβολυτικός παράγοντας
Φάρμακο που διαλύει τους θρόμβους.
Θρόμβος
Ανώμαλη συσσώρευση ινικής που αναπτύσσεται στο εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων του αίματος.
Ι.
Ινσουλίνης πένα (ή στυλό)
Mία μικρή, προγεμισμένη συσκευή με αιχμηρή, μιας χρήσεως βελόνα, που χρησιμεύει για την ένεση ινσουλίνης.
Ινσουλινοαντοχή
Aντοχή των κυττάρων του οργανισμού ώστε δεν μπορούν να προσλάβουν τη γλυκόζη με τ&;/��eta;ν παρουσία της ινσουλίνης.
Iνσουλίνη
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα β-κύτταρα του παγκρέατος.
Ο ρόλος της ινσουλίνης είναι να βοηθήσει τον οργανισμό να χρησιμοποιήσει το σάκχαρο του αίματος σαν πηγή ενέργειας. Όλα τα κύτταρα του οργανισμού μας χρειάζονται ενέργεια και το σάκχαρο είναι η βασική πηγή ενέργειας.
Με απλά λόγια φυσιολογικά όταν παίρνουμε τροφή, ένα ποσοστό αυτής της τροφής διασπάται στο έντερο σε απλά σάκχαρα.
Τα απλά αυτά σάκχαρα απορροφώνται και μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Ο βασικότερος εκπρόσωπος αυτών των απλών σακχάρων είναι η γλυκόζη (ή όπως λέγεται στην καθομιλουμένη το σάκχαρο).
Η γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα είναι ένας ταξιδιώτης χωρίς προορισμό, εάν η ινσουλίνη δεν ξεκλειδώσει την πόρτα για να μπεί στα κύτταρα. Η ινσουλίνη λοιπόν είναι ο κλειδοκράτορας. Χωρίς αυτήν η γλυκόζη μένει στο αίμα μόνο και δεν μπορεί να μπει στα κύτταρα να τους δώσει την ενέργεια που χρειάζονται.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει στο διαβήτη σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, δηλαδή η γλυκόζη παραμένει μόνο στην κυκλοφορία χωρίς να μπορεί να μπει στα κύτταρα. Για αυτό ακριβώς το λόγο οι τιμές στο αίμα της γλυκόζης είναι αυξημένες. Συγχρόνως ανάλογα με το βαθμό που η ινσουλίνη επιτρέπει στη γλυκόζη να μπει μέσα στα κύτταρα για να τους δώσει ενέργεια μπορεί να προκύψουν και διαταραχές αυτών των κυττάρων, μικρότερες ή σοβαρότερες.
Η σοφία της φύσης, μοιράζει την ενέργεια στα κύτταρα που τη χρειάζονται περισσότερο, δίνει δηλαδή προτεραιότητα στους “ευγενείς” ιστούς. Παράδειγμα τέτοιων “ευγενών”, “γλυκοφάγων”, ιστών είναι ο εγκέφαλος, τα νεφρά, τα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος και οι όρχεις. Τα κύτταρα δηλαδή αυτών των ιστών, όταν δεν υπάρχει αρκετή ενέργεια στον οργανισμό, π.χ. σε κατάσταση ασιτίας ή σε περίπτωση διαβήτη, έχουν προτεραιότητα στην διανομή της γλυκόζης έναντι των υπολοίπων κυττάρων του οργανισμού. Τα υπόλοιπα κύτταρα στο σώμα μας μπορεί να χρησιμοποιήσουν ενέργεια και από άλλες πηγές, όπως π.χ. από το λίπος του οργανισμού.
Κ.
Κρεατινίνη
Τελικό προϊόν του πρωτεϊνικού μεταβολισμού. Βοηθά στην εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας.
Κυήσεως διαβήτης
Ο διαβήτης της εγκυμοσύνης, ή διαβήτης της κύησης ή σύμφωνα με την Αγγλοσαξωνική ορολογία “gestationial diabetes” αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφή διαβήτη.
Δεν σχετίζεται με το διαβήτη τύπου 1, ούτε με τον τύπου 2, αλλά αποτελεί μια ξεχωριστή μορφή διαβήτη. Εάν προϋπάρχει πριν την εγκυμοσύνη διαβήτης, είτε τύπου 1, είτε τύπου 2, τότε πλέον δεν μιλάμε για διαβήτη της εγκυμοσύνης, αλλά για διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 και εγκυμοσύνη.
Ο διαβήτης της εγκυμοσύνης αναπτύσσεται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της κυοφορίας και στις περισσότερες περιπτώσεις εξαφανίζεται μετά τη γέννηση του παιδιού.
Κύτταρα α του παγκρέατος
Τα α-κύτταρα βρίσκονται στα νησίδια του Langerhans στο πάγκρεας. Τα α-κύτταρα εκκρίνουν τη γλυκαγόνη, μια ορμόνη που αυξάνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, που έχει δηλαδή αντίθεση δράση από εκείνη της ινσουλίνης.
Λ/L
Langerhans νησίδια
Ομάδα κυττάρων στο πάγκρεας. Τα νησίδια περιέχουν τα β-κύτταρα, τα α-κύτταρα και τα δ-κύτταρα.
Λίπη
Τα λίπη που λαμβάνονται με την τροφή διασπώνται στον οργανισμό σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και γλυκερόλη.
Όταν μεταβολισθούν τα ελεύθερα λιπαρά οξέα, δίδουν μεγάλη ποσότητα ενέργειας στους μυς και την καρδιά. Όταν περισσεύουν τα λιπαρά οξέα, αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό σαν λίπος. Το λίπος είναι παρακαθήκη ενέργειας για τον οργανισμό. Συγχρόνως τα λιπαρά οξέα αποτελούν και δομικό υλικό της μεμβράνης των κυττάρων. Επίσης διευκολύνουν τη μεταφορά των λιποδιαλυτών βιταμινών στο σώμα.
Τροφές που περιέχουν λίπος είναι το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά και τα έλαια (σπορέλαια και ηλιέλαιο).
Μ.
mg/dl
Τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα συνήθως δίδονται σε μονάδες των mg/dl. Επίσης χρησιμοποιείται και οι μονάδες mmol/L (χιλιοστά του mol ανά λίτρο). Οι τελευταίες αυτές μονάδες μέτρησης της γλυκόζης είναι σύμφωνες με το καθιερωμένο διεθνές σύστημα μονάδων για τον προσδιορισμό των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και είναι πιθανό στο μέλλον να αντικαταστήσει τη μέτρηση σε mg/dl. Για τη μετατροπή από mmol/L σε mg/dl, πολλαπλασιάζουμε επί 18.
Ν.
Νησίδια του Langerhans
Ομάδα κυττάρων στο πάγκρεας. Τα νησίδια περιέχουν τα β-κύτταρα, τα α-κύτταρα και τα δ-κύτταρα.
Ο.
Οργάνων για μεταμόσχευση χρόνος διατήρησης
Καρδιά: 4-6 ώρες, Ήπαρ: 12-24 ώρες, Πνεύμονας:4-6 ώρες, Πάγκρεας: 12-24 ώρες, Νεφρός: 48-72 ώρες
Ουδός νεφρική
Το επίπεδο σακχάρου αίματος, κατά το οποίο ο νεφρός απομακρύνει την περίσσεια γλυκόζης από το αίμα και τη ‘‘βγάζει‘‘ στα ούρα.
Π.
Πλακούντας
Ο πλακούντας είναι ένα όργανο που αναπτύσσεται μέσα στη μήτρα με τη σύλληψη του εμβρύου. Η αποστολή του είναι κυρίως να μεταφέρει από τη μητέρα στο έμβρυο το νερό και όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη του εμβρύου.
Πολυδιψία
Υπερβολική δίψα
Πολυουρία
Συχνή ούρηση
Πολυφαγία
Υπερβολική όρεξη και λήψη φαγητού.
Πρωτεΐνες
Οι πρωτεΐνες που λαμβάνονται με την τροφή διασπώνται στον οργανισμό σε αμινοξέα. Τα αμινοξέα αποτελούν δομικά στοιχεία όλων των ιστών του σώματος.
Ο οργανισμός μπορεί να συνθέσει τα 13 από τα 22 αμινοξέα που του είναι απαραίτητα. Τα υπόλοιπα 9 αμινοξέα πρέπει να τα πάρει από τις τροφές, για αυτό και αυτά τα 9 αμινοξέα λέγονται και “βασικά αμινοξέα”.
Αμινοξέα παίρνουμε από τις ζωικές τροφές, όπως το κρέας, το ψάρι, τα αυγά, το γάλα, αλλά και από τα λαχανικά, τα δημητριακά κά.
Τα αμινοξέα συνδυάζονται μεταξύ τους με διαφορετική αλληλουχία και δημιουργούν τις διάφορες πρωτεΐνες που βρίσκονται στο ανθρώπινο σώμα.
Οι πρωτεΐνες βρίσκονται στα διάφορα όργανα του σώματος, τους μύες, στο δέρμα. Επίσης αποτελούν δομικό συστατικό των ορμονών και των ενζύμων.
Με την καύση των αμινοξέων παράγεται ουρία.
Πρωτεϊνουρία κλινική
Απέκκριση πρωτεΐνης στα ούρα > 0.5 g/24ωρο. Το επίπεδο αυτό ανιχνεύεται με τη συνηθισμένη δοκιμασία εξέτασης των ούρων με ‘‘χαρτάκι‘‘ και αντιστοιχεί σε > 300 mg/24ωρο (άλλες πρωτεΐνες μαζί με τη λευκωματίνη απεκκρίνονται σε αυτό το στάδιο).
Σ.
Σωματοστατίνη
Ορμόνη που παράγεται από τα δ-κύτταρα των νησιδίων του παγκρέατος. Βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης με τον έλεγχο της απελευθέρωσης της ινσουλίνης και της γλυκαγόνης μεταξύ των γευμάτων.
Σωματοτροπίνη
Μιά ορμόνη που παράγεται από την υπόφυση και αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Τ.
Τεστ ανοχής της γλυκόζης από του στόματος
Ένα διαγνωστικό τεστ που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση του διαβήτη ή διαταραχών στο μεταβολισμό της γλυκόζης. Η δοκιμασία είναι γνωστή στην ιατρική αγγλική βιβλιογραφία ως OGTT. Ο ασθενής μένει νηστικός καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης νύκτας και το επόμενο πρωΐ αφού του δίνεται από το στόμα μια συγκεκριμένη ποσότητα γλυκόζης, λαμβάνονται αρκετά δείγματα αίματος σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές.
Τεστ Ανοσολογικό
Ένα τεστ που μετρά την ποσότητα του αντιγόνου που βρίσκεται μέσα στα υγρά του σώματος, όπως στα ούρα ή στο αίμα.
Τεστ γλυκόζης νηστείας του πλάσματος
Ένα διαγνωστικό τεστ για το διαβήτη, που γίνεται χωρίς ο ασθενής να έχει φάει τίποτα κατά τη διάρκεια της νύκτας.
Τεστ γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης
Ένα τεστ που μετρά την ποσότητα της γλυκόζης που δεσμεύεται στην αιμοσφαιρίνη. Αποτελεί δείκτη των μέσων τιμών της γλυκόζης του αίματος των τελευταίων 3 περίπου μηνών (όταν αυξάνεται η γλυκόζη στο αίμα, η γλυκόζη συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη, στα ερυθρά αιμοσφαίρια και παραμένει όλο το χρόνο της ζωής τους, ο οποίος είναι περίπου 120 ημέρες).
Τεστ οιστραδιόλης
Ένα τεστ που μετρά στο αίμα ή στα ούρα τα επίπεδα της οιστραδιόλης (ή Ε3), μιας θηλικής ορμόνης. Τα φυσιολογικά επίπεδα της ορμόνης δείχνουν ότι το έμβρυο είναι κατά πάσα πιθανότητα υγιές.
Τεστ τυχαίας τιμής γλυκόζης πλάσματος
Ένα διαγνωστικό τεστ για το διαβήτη, που γίνεται σε τυχαίο χρονικό διάστημα της ημέρας, ανεξάρτητα από την ώρα του τελευταίου γεύματος.
Τεστ Φρουκτοζαμίνης ορού
Μια δοκιμασία που μετρά τα επίπεδα των γλυκοζυλιωμένων πρωτεϊνών στον ορό του αίματος και αντικατοπτρίζει σε κάποιο βαθμό τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα των τελευταίων 2-3 εβδομάδων. Το τεστ έχει περιορισμένη ειδικότητα, λόγω αλληλοε/��;πικάλυψης των τιμών της δοκιμασίας.
Τριγλυκερίδια
Λιπαρά που λαμβάνονται από τις τροφές και παράγονται στο σώμα από την υπερβολική λήψη τροφής. Ο οργανισμός αποθηκεύει το λίπος υπό μορφή τριγλυκεριδίων.
Υ.
Υδατάνθρακες
Οι υδατάνθρακες αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας για τον οργανισμό. Με το μεταβολισμό των υδατανθράκων παράγεται γλυκόζη. Με το κάψιμο της γλυκόζης παράγεται ενέργεια, αλλά και διοξείδιο του άνθρακα και νερό.
Οι υδατάνθρακες βρίσκονται στις τροφές σαν τρεις μορφές:
σαν απλά μόρια, δηλαδή σαν μονοσακχαρίτες. Παράδειγμα μονοσακχαριτών είναι η γλυκόζη και η φρουκτόζη, που βρίσκονται στο χυμό των φρούτων
σαν διπλά μόρια σακχαριτών, δηλαδή σαν δισακχαρίτες. Παράδειγμα δισακχαριτών είναι η ζάχαρη και η λακτόζη, που βρίσκεται στο γάλα
σαν σύνθετα μόρια, δηλαδή σαν πολυσακχαρίτες. Παράδειγμα πολυσακχαριτών είναι το άμυλο, που απαντάται στις πατάτες, το ψωμί, τα όσπρια και στα λαχανικά.
Υποδοχείς
Ειδικά κυτταρικά μόρια που «ανιχνεύουν» τα εξωκυτταρικά χημικά σήματα και μετά εκλύουν κυτταρικές αντιδράσεις σε αυτά τα σήματα. Επί παραδείγματι, όταν η ινσουλίνη δεσμεύεται από τον υποδοχέα της ινσουλίνης, ο υποδοχέας της προκαλεί το κύτταρο να επιτρέψει την είσοδο της γλυκόζης. Εάν ο υποδοχέας δυσλειτουργεί ή δεν είναι παρών σε επαρκή ποσότητα, δεν είναι σε θέση να εκπέψει το σήμα. Ο διαβήτης τύπου 2 συχνά προκαλείται από μια τέτοια δυσλειτουργία.
Φ.
Φαινόμενο της αυγής
Αύξηση της τιμής της γλυκόζης ανάμεσα στις 4 και τις 8 π.μ. Οφείλεται σε μείωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, που σχετίζεται με την αύξηση της έκκρισης της αυξητικής ορμόνης που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου.Η αυξητική ορμόνη αυξάνει τα επίπεδα της γλυκόζης και λόγω της μειωμένης δράσης της ινσουλίνης παρατηρείται αυτή η αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
Φρουκτοζαμίνη ορού
Μια δοκιμασία που μετρά τα επίπεδα των γλυκοζυλιωμένων πρωτεϊνών στον ορό του αίματος και αντικατοπτρίζει σε κάποιο βαθμό τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα των τελευταίων 2-3 εβδομάδων. Το τεστ έχει περιορισμένη ειδικότητα, λόγω αλληλοεπικάλυψης των τιμών της δοκιμασίας.
Φρουκτόζη
Ο τύπος της ζάχαρης που βρίσκεται στα φρούτα. Δεν απαιτεί ινσουλίνη για την χρησιμοποίησή της από τον οργανισμό.
Φωτοπηξία
Διαδικασία που δέσμη ακτίνων laser συνήθως χρησιμοποιούνται για να παράγουν τοπικά πήξη. Η φωτοπηξία χρησιμποιείται για να κλείσει αγγεία του αίματος που αιμορραγούν και για την αντιμετώπιση άλλων παθολογικών καταστάσεων στο μάτι.
Χ.
Χοληστερόλη
Η χοληστερόλη είναι ένα συστατικό που είναι ευρύτατα κατανεμημένο στα κύτταρα ολοκλήρου του σώματος. Αποτελεί βασικό συστατικό της μεμβράνης των κυττάρων και των λιποπρωτεϊνών του πλάσματος. Η χοληστερόλη συχνά ευρίσκεται συνδεδεμένη με λιπαρά οξέα, σαν χοληστυλεστέρας και αποτελεί την πρόδρομο ουσία για τις στεροειδείς ορμόνες και για μερικές βιταμίνες. Εάν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα είναι πολύ υψηλά, μπορεί, μαζί με το λίπος, να εναποτεθεί στο μέσα μέρος του τοιχώματος των αγγείων του αίματος. Αυτή η εναπόθεση μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα καρδιακή προσβολή ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Πηγή:
