Διατροφή του παιδιού με διαβήτη στο σχολείο

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης ή νεανικός διαβήτης (καθώς εμφανίζεται συνήθως σε μικρή ηλικία) είναι μια χρόνια μεταβολική ασθένεια που οφείλεται στην καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος με αποτέλεσμα την έλλειψη της ινσουλίνης.
Η διατροφή συνδέεται άμεσα με την ινσουλινοθεραπεία που ακολουθεί ένα διαβητικό παιδί, καθώς είναι απαραίτητη η προσαρμογή του καθημερινού διαιτολογίου στις μονάδες ινσουλίνης που λαμβάνει.
Ανησυχία των γονιών τόσο των διαβητικών όσο και των μη διαβητικών παιδιών είναι η διατροφή και η κατανάλωση των τροφίμων που πωλούνται στο κυλικείο του σχολείου. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες γονείς και ειδικά οι μητέρες φροντίζουν να ετοιμάζουν το κολατσιό του παιδιού από το σπίτι ώστε να είναι σίγουρες για την ποιότητα του τροφίμου που θα καταναλώσει το παιδί τους. Το κολατσιό αυτό συνήθως περιλαμβάνει κάποιο φρούτο εποχής, τοστ ή και ένα κομμάτι σπιτικό κέικ ή σπιτική πίτα.
Ακόμα μεγαλύτερο άγχος έχει η μητέρα του διαβητικού παιδιού το οποίο πρέπει να προσέχει σε μεγαλύτερο βαθμό την διατροφή του. Προτείνεται να αποφεύγει πολύ λιπαρές τροφές όπως είναι οι τυρόπιτες, τα πεινιρλί και οι πίτσες που δε λείπουν από τα κυλικεία, τα αναψυκτικά αλλά και γλυκίσματα όπως σοκοφρέτες, σοκολάτες και μπισκότα.
Πόσο πιο εύκολο θα ήταν όμως, αν στα κυλικεία υπήρχαν τρόφιμα κατάλληλα για την διατροφή τόσο ενός διαβητικού παιδιού που θα πρέπει να φάει ένα δεκατιανό υψηλής διατροφικής αξίας κατά προτίμηση για να ρυθμίσει στην συνέχεια το σάκχαρο του, αλλά και για ένα μη διαβητικό παιδί το οποίο πρέπει να υιοθετήσει από μικρό σωστές διατροφικές συνήθειες? Σίγουρα, οι μητέρες θα είχαν λιγότερο άγχος, γνωρίζοντας ότι δε χρειάζεται να ετοιμάζουν το κολατσιό κάθε πρωί, καθώς το παιδί τους το οποίο πάσχει από διαβήτη θα έχει να επιλέξει μεταξύ μίας πληθώρας προϊόντων υψηλής διατροφικής ποιότητας.
Παράλληλα, παρατηρείται ότι τα παιδιά που πάσχουν από διαβήτη νιώθουν συχνά πως διαφέρουν τελείως από τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους. Έτσι, στην προσπάθειά τους να ενταχθούν στις παρέες των συνομηλίκων τους, αποφεύγουν να λένε ότι πάσχουν από διαβήτη, αρνούνται να ελέγξουν το σάκχαρο τους και αγοράζουν από το κυλικείο προϊόντα όμοια με αυτά που τρώνε οι φίλοι τους, παραβλέποντας τον κίνδυνο που μπορεί να τους προκαλέσει η κατανάλωση τέτοιων τροφίμων στην υγεία τους, αν και γνωρίζουν αρκετά καλά τις συνέπειες που έχει η κακή διατροφή στην ασθένεια τους.
Έχουν γίνει αρκετές συζητήσεις σχετικά με τα τρόφιμα που διατίθενται από τα κυλικεία των σχολείων. Οι μέχρι σήμερα μελέτες δείχνουν ότι οι μαθητές με ή χωρίς διαβήτη, προτιμούν να καταναλώνουν τρόφιμα πλούσια σε λίπος – στις περισσότερες περιπτώσεις κακής ποιότητας – και ζάχαρη, ενώ η γενικότερη καθημερινή διατροφή τους χαρακτηρίζεται από χαμηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, αμυλούχων και φυτικών ινών, αυξημένη κατανάλωση απλών υδατανθράκων, πρωτεΐνης και λίπους.
Πλέον, η ενημέρωση προς τους γονείς τόσο από τους ενδοκρινολόγους όσο και από τους διαιτολόγους που παρακολουθούν τα διαβητικά παιδιά, είναι ότι από τη στιγμή που ένα παιδί κάνει ενέσεις ινσουλίνης συγκεκριμένου τύπου, ακόμα και αν φάει κάτι πολύ λιπαρό όπως μια πίτσα ή κάποια σοκολάτα μπορεί στη συνέχεια να ρυθμίσει τις μονάδες ινσουλίνης που θα λάβει, χάρη στην διατροφική εκπαίδευση που γίνεται με τα ισοδύναμα και τα γραμμάρια υδατανθράκων. Αδιαμφισβήτητα όμως, η κατανάλωση τροφίμων κακής ποιότητας έχει ως επακόλουθο την παχυσαρκία που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την υγεία ενός διαβητικού παιδιού. Κατ’ επέκταση, τέτοιου είδους προϊόντα καλό είναι να αποτελούν την εξαίρεση και όχι την καθημερινότητα στην διατροφή, τόσο ενός παιδιού που πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι όσο και ενός μη διαβητικού παιδιού.
Η υγεία των παιδιών της σχολικής ηλικίας με ή χωρίς διαβήτη, καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων, σημαντική θέση κατέχει η κατανάλωση ασφαλών, υγιεινών και θρεπτικών σχολικών γευμάτων. Όπως τονίζει ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), οι υπεύθυνοι για τις υπηρεσίες διατροφής στα σχολεία (κυλικεία) αντιμετωπίζουν την πρόκληση της παροχής ποιοτικών τροφίμων στα παιδιά, τα οποία πρέπει να είναι ασφαλή και θρεπτικά. Θεωρητικά, το κυλικείο, ως χώρος του γενικότερου σχολικού περιβάλλοντος, μπορεί και πρέπει να λειτουργεί ως ένας φορέας προαγωγής υγείας των μαθητών και διδασκόντων, υποστηρίζοντας και προωθώντας ένα υγιεινό μοντέλο διατροφής. Πρακτικά όμως οι μαθητές και οι οικογένειές τους πρέπει να είναι σωστά ενημερωμένοι για την ισορροπημένη διατροφή, ώστε να μπορούν να αξιολογήσουν τα διαθέσιμα τρόφιμα και να κάνουν τις σωστές επιλογές.
Έτσι, ένα κυλικείο πρέπει να παρέχει τρόφιμα υγιεινά τα οποία να τα καταναλώνουν όχι μόνο τα παιδιά που πάσχουν από διαβήτη αλλά και τα παιδιά χωρίς διαβήτη, με αποτέλεσμα όλα τα παιδιά να αποκτήσουν από μικρή ηλικία σωστές διατροφικές συνήθειες, τις οποίες θα εφαρμόζουν ακόμα και όταν βρίσκονται εκτός σπιτιού, δηλαδή κατά την διάρκεια της σχολικής ημέρας.
Το κυλικείο μπορεί να παρέχει τα εξής τρόφιμα :
• Ξηρούς καρπούς, ανάλατους σε ατομική συσκευασία (έως 50 γραμμάρια)
• Κριτσίνια, φρυγανιές και κράκερς ολικής άλεσης
• Φρέσκα φρούτα πλυμένα ή φρέσκια φρουτοσαλάτα σε ατομικό μπολ
• Μπάρες δημητριακών
• Μέλι, σε ατομική συσκευασία
• Παστέλι
• Φρέσκο γάλα με χαμηλά λιπαρά
• Χυμούς φρούτων
• Τοστ με ψωμί ολικής άλεσης, μαρούλι, ντομάτα, τυρί χαμηλών λιπαρών και γαλοπούλα χαμηλών λιπαρών, χωρίς βούτυρο
• Φρέσκιες σαλάτες με λαχανικά εποχής σε ατομικό μπολ, με παξιμάδι και τυρί χαμηλών λιπαρών.
• Πίτες( Σπανακόπιτες, τυρόπιτες) παρασκευασμένες με αγνά υλικά και ελαιόλαδο.
• Σοκολάτα υγείας και γάλακτος, χωρίς γέμιση, σε μικρή συσκευασία (έως 30 γραμμάρια) ή ακόμα και σοκολάτες που περιέχουν κάποιο υποκατάστατο ζάχαρης
Συμπερασματικά, με τη διάθεση των προαναφερόμενων προϊόντων καθώς και άλλων παρεμφερών, τα παιδιά που πάσχουν από διαβήτη θα αποκτήσουν υγιείς διατροφικές συνήθειες και θα μπορούν καθημερινά να επιλέγουν τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας τα οποία μόνο ωφέλιμα μπορούν να είναι για την υγεία τους και την καλύτερη διαχείριση της ασθένειας τους.
Έτσι, με τις παραπάνω επιλογές, οι γονείς των διαβητικών παιδιών δεν θα χρειάζεται να ανησυχούν και να δίνουν στο παιδί καθημερινά τρόφιμα από το σπίτι, καθώς ακόμα και σε περίπτωση υπογλυκαιμίας, το παιδί θα μπορεί να αγοράσει από το κυλικείο κάποιο φρούτο ή χυμό, ώστε να ανέβουν τα επίπεδα σακχάρου.
Βιβλιογραφία
1. ΓΚΙΚΑ Ε., Σακχαρώδης διαβήτης- Φροντίδα για όλους, Επιστροφή στα θρανία, Ιούλιος-Αύγουστος 2009, τεύχος 10, σελ 46-47
2.ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Α., Σακχαρώδης διαβήτης- Φροντίδα για όλους,
3. Ο ρόλος των σχολικών κυλικείων στην υγεία των μαθητών, Ιούλιος-Αύγουστος 2009, τεύχος 10, σελ 52