Οποιαδήποτε κι αν είναι η πηγή στρες, σωματική ή συναισθηματική, το σώμα αντιδρά με την παραγωγή αδρεναλίνης, μιας ορμόνης που προκαλεί έναν καταιγισμό άλλων ορμονικών και νευρικών αντιδράσεων, οι οποίες εμφανίζονται σε όλο το σώμα και μας προετοιμάζουν «είτε να παλέψουμε είτε να φύγουμε».
Αν και το μεγαλύτερο μέρος του στρες στις μέρες μας δεν απαιτεί γρήγορη σωματική δράση, ο οργανισμός μας αποκρίνεται ακόμα με αυτόν τον αρχαίο και δοκιμασμένο στον χρόνο τρόπο.
Μέσα σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο από τη στιγμή που νιώθουμε ανησυχία, ο καρδιακός ρυθμός επιταχύνει, η όραση οξύνεται και το αίμα εκτρέπεται στους μυς και πυκνώνει, περιμένοντας να διορθώσει κάποια πληγή.
Το στρες μεταβάλλει σε μεγάλο βαθμό τη χημεία του οργανισμού και αυξάνει την πίεση και το σάκχαρο του αίματος. Το δε χρόνιο στρες πλήττει την ισορροπία ψυχής και σώματος. Όταν οι ορμόνες του στρες δεν μπορούν πλέον να αποδομηθούν, προκαλείται μεταξύ άλλων, αποθήκευση μαγειρικού άλατος και γαλακτικού οξέος στον οργανισμό.
Ο μεταβολισμός και τα μεταλλικά στοιχεία του οργανισμού ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Οι συνέπειες μπορεί να είναι ψυχοσωματικές ασθένειες μέχρι και ψυχικά προβλήματα.
Η αντιμετώπιση του στρες βασίζεται πρώτα απ’ όλα στον εντοπισμό και συνειδητοποίηση των παραγόντων που το προκαλούν.
Βέβαια, σε περιόδους ιδιαίτερης πίεσης μια υγιή και σωστή διατροφή φαίνεται για τους περισσότερους ανέφικτη. Είναι όμως απαραίτητη, όχι μόνο γιατί χρειάζεται για την αποκατάσταση των μεταβολικών διαταραχών που προκαλεί το στρες, αλλά και γιατί ένα από τα πρώτα συστήματα που πλήττει το στρες είναι το γαστρεντερικό.
Δυσπεψίες, γαστρίτιδες, αλλά και έλκη και κολίτιδες συχνά προκαλούνται ή επιτείνονται από το στρες.
Βασικός κανόνας λοιπόν, σωστή διατροφή. Σωστή διατροφή, σημαίνει πρώτα απ’ όλα σωστό πρωινό.
Μελέτη στην Αγγλία διαπίστωσε ότι όσοι απολαμβάνουν το πρωινό τους έχουν μεγαλύτερες αντοχές κατά του στρες. Στην Ελλάδα δυστυχώς μόνο το 1/3 των Ελλήνων λαμβάνει κανονικά πρωινό.
Τι σημαίνει κανονικό πρωινό; Το πρωί χρειαζόμαστε κυρίως υδατάνθρακες και βιταμίνη Β, δηλαδή ψωμί, μπανάνες, αποξηραμένα φρούτα.
Το μεσημεριανό γεύμα πρέπει να είναι ελαφρύ που καλό θα είναι να βασίζεται σε κοτόπουλο ή ψάρι ή πλήρες ρύζι. Ακόμη και μια σαλάτα με ελαιόλαδο και ψωμί ολικής αλέσεως είναι επαρκείς χορηγοί της απαιτούμενης ενέργειας.
Οι καφέδες σαφώς δεν βοηθάνε, όπως και τα γλυκά. Μόνο η σοκολάτα σε μικρές ποσότητες έχει ως διεγερτικό θετική επίδραση. Ο ήδη ταλαιπωρημένος οργανισμός λόγω στρες, επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο όταν αυξάνονται τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Ο οργανισμός στις περιπτώσεις του στρες έχει ανάγκη από περισσότερα υγρά. Η πρόσληψη νερού πρέπει να υπερβαίνει τα 2 λίτρα που απαιτούνται σε φυσιολογικές συνθήκες.
Όταν βρισκόμαστε σε μακροχρόνιο στρες είναι καλό να ενισχύουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα καταναλώνοντας άφθονα τρόφιμα πλούσια σε β-καροτένιο (πρόδρομη ουσία της βιταμίνης Α), όπως τα καρότα, τα σκούρα πράσινα λαχανικά και τα κίτρινα και πορτοκαλί φρούτα.
Για να δημιουργηθεί αδρεναλίνη απαιτείται βιταμίνη C. Όταν τα επίπεδα αδρεναλίνης είναι υψηλά κατά τη διάρκεια μεγάλων περιόδων στρες, απαιτείται περισσότερη βιταμίνη C.
Τα περισσότερα ζώα μπορούν να αυξήσουν τη σύνθεση αυτής της βιταμίνης, ώστε να συμβαδίζει με τις πρόσθετες ανάγκες. Οι γίδες μπορούν, παραδείγματος χάριν, να αυξήσουν την παραγωγή βιταμίνης C κατά 500 %.
Δυστυχώς, ο άνθρωπος στηρίζεται στη δίαιτά του. Εάν αυτό δεν επιτυγχάνεται μέσω της κατανάλωσης πολλών τροφίμων πλούσιων σε βιταμίνη C, όπως τα πορτοκάλια, τα ακτινίδια, τα μούρα, οι πιπεριές, οι πατάτες και το μπρόκολο, μερικά μέρη του σώματος, όπως το ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να παρουσιάσουν έλλειψη.
Η τακτική κατανάλωση των βιταμινών C και Α, καθώς επίσης του φυλλικού οξέος και του ψευδαργύρου, είναι ζωτικής σημασίας για να λειτουργεί το ανοσοποιητικό σύστημα και να προστατεύει ενάντια στις λοιμώξεις.
Το φυλλικό οξύ βρίσκεται στα μαυρομάτικα φασόλια, το σπανάκι και άλλα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ενώ καλές πηγές ψευδαργύρου είναι το καβούρι, τα στρείδια, το φύτρο σιταριού, το συκώτι, οι σπόροι κολοκύθας και το κόκκινο κρέας.
Οι ανάγκες του σώματος για πρωτεΐνες μπορούν επίσης να αυξηθούν όταν βρισκόμαστε σε συνεχές στρες. Συνεπώς, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καταναλώνουμε ψάρι, κοτόπουλο, γαλοπούλα, άπαχα κόκκινα κρέατα, αβγά, γάλα ή όσπρια στα γεύματα.
Μια δίαιτα που είναι ανεπαρκής σε πρωτεΐνες μπορεί να μειώσει εμφανώς την ανοσολογική προστασία και τη δυνατότητα να αντισταθούμε στις λοιμώξεις.
Σε καταστάσεις πίεσης βοηθά η αυξημένη πρόσληψη λιπαρών οξέων Ωμέγα-3 που περιέχονται κυρίως στα λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, η πέστροφα, ο τόνος και οι σαρδέλες είναι πολύ καλές επιλογές.
Παρέχουν απαραίτητα λίπη, σημαντικά για τη ρευστότητα του αίματος. Έτσι, μπορεί να βοηθήσουν να αντιστραφεί η επίδραση της αδρεναλίνης στην πήξη του αίματος.
Οι ξηροί καρποί βοηθούν με τη βιταμίνη Β που περιέχουν, καθώς και τα ακόρεστα λίπη, όπως και μεγάλες ποσότητες βιταμίνης Ε, η οποία καταπολεμά την οξειδωτική δράση του στρες.
Ως γνωστόν, ο οργανισμός υπό συνθήκες πίεσης παράγει πολλές ελεύθερες ρίζες με έντονη οξειδωτική δράση.
Για την αντιμετώπιση των διαταραχών σε μεταλλικά στοιχεία που προκαλεί το στρες, θα πρέπει να αποφεύγονται τρόφιμα με πολύ νάτριο, δηλαδή αλάτι, ενώ οι ελλείψεις σε κάλιο αναπληρώνονται με πατάτες, αβοκάντο και μπανάνες.
Tέλος, το μαγνήσιο είναι το κλασικό μεταλλικό στοιχείο κατά του στρες. Σε περιόδους έντονης πίεσης ο οργανισμός χρειάζεται 500 mg ημερησίως. Επίσης, το μαγνήσιο βοηθά στις διαταραχές του ύπνου που προκαλούνται από το στρες.
Η διατροφή κατά του στρες είναι, στην πραγματικότητα, η κατανάλωση μιας υγιεινής ισορροπημένης δίαιτας μέσω σοφών επιλογών τροφίμων.
Η τακτική άσκηση είναι επίσης σημαντική, καθώς μπορεί να προωθήσει την παραγωγή των ενδορφινών (φυσικών βελτιωτικών της διάθεσης) και να βελτιώσει τη φυσική κατάσταση. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε συνεχές στρες πρέπει να αναθεωρήσουν τον τρόπο ζωής τους ή να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια.
Αγγελική Μήλιου, βιολόγος
