* Γράφει ο χειρουργός οφθαλμίατρος Μαργαρίτης Μ. Βασίλειος.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΙΑΒΗΤΗΣ
Ο διαβήτης είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός, λόγω της έλλειψης ινσουλίνης, δεν μπορεί να ανταπεξέλθει φυσιολογικά στη ζάχαρη και στους άλλους υδατάνθρακες που λαμβάνουμε με την τροφή. Ο διαβήτης μπορεί να ξεκινήσει στην παιδική ηλικία, αλλά πιο συχνά αρχίζει αργότερα στη ζωή. Μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές σε διάφορα μέρη του σώματος, όπως για παράδειγμα στα μάτια. Υπάρχουν δυο διαφορετικοί τύποι διαβήτη: ο διαβήτης τύπου 1, που αναφέρεται και ως ινσουλινο-εξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης (ΙΕΣΔ), και ο διαβήτης τύπου 2, ή μη ινσουλινο-εξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης (ΜΙΕΣΔ).
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ
Ο διαβήτης δε συνεπάγεται απαραίτητα βλάβες στην όραση, αυξάνει όμως τον κίνδυνο για τέτοιου είδους προβλήματα. Αν ο διαβήτης είναι καλά ελεγχόμενος, τότε ο κίνδυνος αυτός είναι μικρός. Παραταύτα, εάν υπάρχουν επιπλοκές από το διαβήτη που επηρεάζουν τα μάτια, τότε υπάρχει κίνδυνος ακόμα και για απώλεια της όρασης.
Οι περισσότερες περιπτώσεις απώλειας όρασης λόγω διαβήτη μπορούν να προληφθούν, αλλά είναι πολύ σημαντικό να διαγνωσθούν έγκαιρα. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με μια λεπτομερή οφθαλμολογική εξέταση. Γι’ αυτό το λόγο, οι τακτικές, ετήσιες εξετάσεις είναι πολύ σημαντικές.
Το μάτι μας έχει ένα φακό και μια οπή (άνοιγμα) μπροστά που λέγεται κόρη, τα οποία προσαρμόζονται για να εστιάσουν τα αντικείμενα στον αμφιβληστροειδή στο πίσω μέρος του ματιού. Ο αμφιβληστροειδής αποτελείται από ιστό, ευαίσθητο στο φως, όπως περίπου το φιλμ σε μια φωτογραφική μηχανή. Περιέχει, ακόμα, ένα δίκτυο από λεπτά και μικρά αιμοφόρα αγγεία.
Στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς βρίσκεται η ωχρά κηλίδα: μια μικρή περιοχή με μέγεθος όσο περίπου το κεφάλι της βελόνας. Η ωχρά κηλίδα είναι το πιο εξειδικευμένο μέρος του αμφιβληστροειδούς και είναι πολύ σημαντική γιατί μας επιτρέπει να βλέπουμε λεπτομέρειες σε δραστηριότητες όπως το διάβασμα και το γράψιμο, όπως επίσης να αναγνωρίζουμε τα χρώματα. Τα άλλα μέρη του αμφιβληστροειδούς δίνουν όραση προς τα πλάγια (περιφερική όραση). Το κενό μπροστά από τον αμφιβληστροειδή γεμίζει με μια διάφανη ουσία, σαν ζελέ, που ονομάζεται υαλοειδές.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ Ο ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΑ ΒΛΑΨΕΙ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ
Ο διαβήτης μπορεί να βλάψει το μάτι με πολλούς τρόπους. Η πιο σοβαρή οφθαλμική κατάσταση που συνδέεται με το διαβήτη είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, και αφορά τον αμφιβληστροειδή και πιο συγκεκριμένα το δίκτυο των αιμοφόρων αγγείων μέσα σε αυτόν.
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια σταδιοποιείται ανάλογα με τη βαρύτητα, και έχει τρία κύρια στάδια:
– Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια υποστρώματος: μια πολύ συχνή κατάσταση σε άτομα που έχουν διαβήτη για πολύ καιρό. Η όραση είναι φυσιολογική, χωρίς κανένα κίνδυνο απώλειας. Τα αγγεία του αμφιβληστροειδούς είναι πολύ λίγο επηρεασμένα, μπορεί να φουσκώνουν λίγο (μικροανευρύσματα) και ίσως να διαρρέουν αίμα (αιμορραγίες) ή υγρά (εξιδρώματα). Η ωχρά κηλίδα του αμφιβληστροειδούς παραμένει ανεπηρέαστη.
– Ωχροπάθεια: με το χρόνο, αν η αμφιβληστροειδοπάθεια υποστρώματος χειροτερέψει, η ωχρά κηλίδα μπορεί να έχει πρόβλημα. Αυτό ονομάζεται ωχροπάθεια. Στην ωχροπάθεια, η κεντρική μας όραση σταδιακά ελαττώνεται. Ίσως αρχίζετε να δυσκολεύεστε να αναγνωρίζετε πρόσωπα από μακριά ή να βλέπετε λεπτομέρειες σαν τα μικρά γράμματα. Όμως η περιφερική όραση (που με αυτή κινούμαστε μέσα και έξω από το σπίτι) θα διατηρηθεί. Η ωχροπάθεια είναι η κύρια αιτία απώλειας όρασης και μπορεί να επέλθει σταδιακά. Είναι όμως σπάνιο άτομα με ωχροπάθεια να χάσουν όλη τους την όραση.
– Παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: αν η κατάσταση χειροτερεύει, μπορεί κάποιες φορές να προκληθούν αποφράξεις των αγγείων του αμφιβληστροειδούς, και τότε καινούρια αγγεία σχηματίζονται μέσα στο μάτι. Αυτό ονομάζεται παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια, και οφείλεται στη φυσιολογική προσπάθεια του ματιού να προσπαθήσει να διορθώσει τη ζημιά, ώστε ο αμφιβληστροειδής να έχει νέα παροχή αίματος. Δυστυχώς, αυτά τα νέα αγγεία είναι αδύναμα και επιπλέον εμφανίζονται σε λάθος μέρος (στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς και μετά και στο υαλοειδές). Σαν αποτέλεσμα, αυτά τα αγγεία μπορεί να αιμορραγήσουν πολύ εύκολα και να προκαλέσουν ουλές μέσα στο μάτι. Οι ουλές τραβάνε και παραμορφώνουν τον αμφιβληστροειδή. Όταν ο αμφιβληστροειδής φύγει από τη θέση του, αυτό ονομάζεται αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.
Η παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι πιο σπάνια από την αμφιβληστροειδοπάθεια υποστρώματος. Τα νέα αγγεία σπάνια θα επηρεάσουν την όραση σας, αλλά οι επιπλοκές τους, όπως η αιμορραγία και η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς μπορεί να προκαλέσουν επιδείνωση της όρασης και θολώματα. Η απώλεια όρασης σε αυτές τις περιπτώσεις είναι συνήθως απότομη και σοβαρή, και γι’ αυτό απαιτείται η κατάλληλη θεραπεία: έτσι, τα οφθαλμολογικά προβλήματα μπορεί να προληφθούν αν διαγνωσθούν έγκαιρα. Παραταύτα, η θεραπεία με laser δε θα αποκαταστήσει την ήδη χαμένη όραση.
Τα περισσότερα προβλήματα που απειλούν την όραση και οφείλονται στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια μπορεί να θεραπευθούν με laser, αν γίνει έγκαιρα. Πρέπει, όμως να ξέρουμε πως η θεραπεία με laser μπορεί μόνο να διατηρήσει την όρασή μας και όχι να την κάνει καλύτερη. Το laser, μια δέσμη φωτός μεγάλης έντασης, μπορεί να εστιαστεί με μεγάλη ακρίβεια έτσι ώστε να κλείσει τα αγγεία που διαρρέουν υγρά στον αμφιβληστροειδή.
Η θεραπεία γίνεται στο ιατρείο και δε χρειάζεται εισαγωγή σε νοσοκομείο. Χρησιμοποιούνται σταγόνες για να μεγαλώσουν οι κόρες έτσι ώστε ο οφθαλμίατρος να μπορέσει να δει μέσα στα μάτια σας. Έπειτα, το μάτι αναισθητοποιείται με σταγόνες και ένας μικρός φακός επαφής τοποθετείται πάνω του για να σταματήσει τα βλέφαρα να παίζουν. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας θα σας ζητήσουν να κουνήσετε το μάτι σε διάφορες κατευθύνσεις και αυτό μπορεί να γίνει πολύ εύκολα ακόμα και με το φακό επαφής πάνω στο μάτι. Συνήθως, η θεραπεία δεν προκαλεί πόνο.
Η θεραπεία για το κλείσιμο των αγγείων με laser έχει λίγες παρενέργειες. Επειδή το laser είναι πολύ φωτεινό μπορεί να προκαλέσει προσωρινή ελάττωση της όρασης που συνήθως διαρκεί μία με δύο ώρες. Μπορεί ακόμα να χάσετε λίγη από την κεντρική όραση προσωρινά ή να αρχίσετε νε βλέπετε μικρά μαύρα σημαδάκια σαν μύγες. Είναι σύνηθες να χάσετε κάποιο μέρος όρασης προς τα πλάγια (περιφερική όραση) και αυτό μπορεί να σας επηρεάσει στην οδήγηση. Επίσης μπορεί να επηρεαστούν η νυχτερινή όραση και η αντίληψη των χρωμάτων.
ΑΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ Ο ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΣΕΙ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ ΜΑΣ
– Προσωρινή θόλωση της όρασης: Αυτό μπορεί να συμβεί σαν ένα από τα πρώτα συμπτώματα του διαβήτη, αν και μπορεί να συμβεί οποτεδήποτε όταν ο διαβήτης δε ρυθμίζεται καλά. Οφείλεται σε οίδημα του φακού του ματιού, και καθαρίζει χωρίς θεραπεία όταν ο διαβήτης τεθεί πάλι υπό έλεγχο.
– Καταρράκτης: Ο καταρράκτης είναι η θόλωση του φακού του ματιού, η οποία με τη σειρά της προκαλεί θόλωση ή σκοτείνιασμα της όρασης λόγω της αδυναμίας του φωτός να περάσει μέσα από το θολωμένο φακό στο πίσω μέρος του ματιού. Αυτή είναι μια πολύ σύνηθης οφθαλμική πάθηση που συμβαίνει καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, αλλά κάποιος διαβητικός μπορεί να εμφανίσει καταρράκτη νωρίτερα από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Η θεραπεία του καταρράκτη περιλαμβάνει επέμβαση για να απομακρυνθεί ο θολωμένος φακός, ο οποίος συνήθως και αντικαθίσταται από έναν πλαστικό φακό που βοηθά το μάτι να μπορεί να εστιάσει κανονικά όπως και πριν.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ…
– Η έγκαιρη διάγνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας είναι πάρα πολύ σημαντική.
– Να κάνετε τουλάχιστον μία οφθαλμολογική εξέταση κάθε χρόνο, χωρίς να περιμένετε απαραίτητα την επιδείνωση της όρασής σας.
– Οι περισσότερες οφθαλμικές παθήσεις που έχουν σχέση με το διαβήτη και μπορεί να απειλήσουν την όραση σας μπορεί να θεραπευθούν με laser αν δοθεί έγκαιρα.
– Μη φοβάστε να κάνετε ερωτήσεις ή να εκφράζετε τις ανησυχίες σας γύρω από τη θεραπεία.
– Συμβουλευτείτε το διαβητολόγο σας ή τον οφθαλμίατρό σας!
Να θυμάστε, παρόλα αυτά, ότι αν η όραση σας χειροτερεύει, αυτό δε σημαίνει αυτόματα ότι έχετε διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Μπορεί απλά να είναι ένα πρόβλημα που να λύνεται με γυαλιά.
Πηγή: medicaltv.eu
