Βρισκόμαστε πλέον ένα βήμα πιο κοντά στην επίτευξη ενός στόχου που κάποτε φάνταζε σαν όνειρο για την επιστήμη – αυτού της δημιουργίας ενός εμβολίου κατά της γρίπης που θα γίνεται μια και μοναδική φορά, ή τουλάχιστον που θα μας προστατεύει από τον ιό για αρκετά χρόνια.
Προς το παρόν, κάθε νέο εμβόλιο της γρίπης που κυκλοφορεί, περιλαμβάνει τα διάφορα στελέχη του ιού της γρίπης – δηλαδή τα A, B, και C – σε διαφορετικό ποσοστό, ώστε να παρέχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προστασία για τις νέες, μεταλλαγμένες μορφές του ιού. Αν όμως το ανοσοποιητικό μας σύστημα είχε τη δυνατότητα να καταπολεμήσει όλα τα στελέχη από μόνο του, δε θα χρειαζόταν να εμβολιαζόμαστε κάθε χρόνο.
Το γεγονός ότι κάποια ανοσοκύτταρα θα μπορούσαν να καταπολεμήσουν και τα τρία στελέχη του ιού της γρίπης, πρωτοανακαλύφθηκε το 2013, μετά από εξετάσεις σε ανθρώπους που είχαν προσβληθεί από τον ιό H7N9 (γρίπη των πτηνών). Σε όσες περιπτώσεις παρατηρήθηκε δυναμική αντίδραση από τα κύτταρα CD8+T του οργανισμού, υπήρχε μεγάλη πιθανότητα ο ασθενής να αναρρώσει.
Τα κύτταρα CD8+T είναι γνωστά και ως “κύτταρα-δολοφόνοι” λόγω του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν κάθε φορά που ο οργανισμός δέχεται μια απειλή – σαν φρουροί που προστατεύουν τις πύλες του σώματός μας.
“Η ομάδα μας, εδώ και καιρό δείχνει ενδιαφέρον για τα κύτταρα δολοφόνους”, λέει η επικεφαλής της έρευνας Katherine Kadzierska, από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης στην Αυστραλία. “Το επόμενο βήμα στην έρευνά μας, ήταν να ανακαλύψουμε με ποιόν τρόπο λειτουργεί ο μηχανισμός προστασίας που παρέχουν αυτά τα κύτταρα, και κατά πόσο υπήρχε προοπτική για τη δημιουργία εμβολίου που θα προστατεύει από όλες τις μορφές του ιού της γρίπης.”
Σε αυτό το σημείο ξεκινάει η νέα έρευνα. Οι ερευνητές, ψάχνοντας να βρουν συγκεκριμένα πεπτίδια ή χημικούς συνδέσμους που συναντώνται συχνά και στα τρία στελέχη του ιού που προσβάλλουν τους ανθρώπους, χρησιμοποίησαν την μέθοδο της ανάλυσης φασματομετρίας της μάζας.
Υπάρχουν στους ιούς συγκεκριμένες δομές που ονομάζονται επίτοπα. Όταν ο ιός εισβάλλει στον οργανισμό, αυτά λειτουργούν ως συναγερμός και προειδοποιούν τα κύτταρα CT8+ T ώστε να δοθεί η εντολή για την καταπολέμησή του.
“Διακρίναμε και προσδιορίσαμε ποια μέρη του ιού της γρίπης είναι κοινά σε όλα τα στελέχη και υποστελέχη που μπορεί να προσβάλλουν τους ανθρώπους” είπε ένα μέλος της ερευνητικής ομάδας, ο Μάριος Κουτσάκος από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης.
Σε πειράματα που έγιναν σε ποντίκια, η ομάδα χρησιμοποίησε τα συγκεκριμένα μέρη του ιού (τα επίτοπα) ώστε να τους προκαλέσουν ανοσία (ενεργοποιώντας τα κύτταρα CT8+ T), πράγμα το οποίο λειτούργησε. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η λοίμωξη και η φλεγμονή υποχώρησαν σε μεγάλο βαθμό.
Ωστόσο είμαστε ακόμη μακριά από την απόκτηση ενός εμβολίου που θα προστατεύει από όλα τα στελέχη της γρίπης. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ομάδας, περίπου το 54% του παγκόσμιου πληθυσμού διαθέτει τον σωστό τύπο κυττάρων CT8+ T που μπορούν να πυροδοτήσουν αυτήν την προστατευτική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Παρ’ όλα αυτά έχει γίνει ένα σημαντικό βήμα, που θα επιτρέψει στους επιστήμονες να αναπτύξουν καλύτερα εργαλεία για την καταπολέμηση της γρίπης. Θα τους επιτρέψει να μπορούν να ενεργοποιήσουν τα κύτταρα δολοφόνους που διαθέτουμε στο σώμα μας, ώστε να καταπολεμήσουν όλα τα στελέχη που μπορεί να προσβάλλουν τον οργανισμό, αντί να προσπαθούν κάθε χρόνο να αντιμετωπίσουν τα στελέχη που θεωρούν ότι είναι πιο πιθανό να κάνουν την εμφάνισή τους.
Το στέλεχος Α συνήθως παρατηρείται σε πανδημίες γρίπης (προσβολή μεγάλης κλίμακας που εξαπλώνεται σε πολλές χώρες), ενώ τα στελέχη Α και Β παρατηρούνται στις επιδημίες του κάθε έτους (δηλαδή στη σημαντική αύξηση των κρουσμάτων που αφορούν μια πιο περιορισμένη γεωγραφική περιοχή). Το στέλεχος C συναντάται πιο σπάνια, αλλά μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες στα παιδιά.
Σημαντικό είναι το γεγονός ότι αυτά τα στελέχη συχνά μεταλλάσσονται, καθώς κάθε φορά αποτελούνται από διαφορετικά υπο-στελέχη, το οποίο σημαίνει ότι ακόμη και αν εμβολιαζόμαστε κάθε χρόνο δεν είναι σίγουρο ότι θα είμαστε προστατευμένοι.
Η δημιουργία ενός εμβολίου που θα μας προστάτευε από όλα τα στελέχη του ιού, θα μπορούσε να αποτρέψει χιλιάδες θανάτους κάθε χρόνο. Και αν αυτή η περίπτωση δεν αποφέρει καρπούς, υπάρχουν άλλες που μπορούμε να διερευνήσουμε. Πέρσι, οι επιστήμονες συλλέξανε αντισώματα από καμηλίδες – δηλαδή από καμήλες, άλπακα και λάμα – και τα τοποθέτησαν σε ποντίκια προκειμένου να τα προστατέψουν από τα στελέχη Α και Β.
“Η έρευνα αυτή αναδεικνύει την δύναμη και την ευελιξία που διαθέτει η μέθοδος της φασματομετρίας μαζών, και είμαστε αισιόδοξοι ως προς τις δυνατότητες που μας παρέχουν τα επίτοπα σχετικά με τη δημιουργία εμβολίων που θα καταπολεμούν όλους τους τύπους της γρίπης”, λέει ο Anthony Purcell, μέλος της ερευνητικής ομάδας από το Αυστραλέζικο Ινστιτούτο Monash για την Έρευνα στη Βιοχημεία.
Πηγή: science alert
