Στην εποχή μας το φαινόμενο της παχυσαρκίας παίρνει διαστάσεις επιδημίας. Η παχυσαρκία θεωρείται βαριά ασθένεια με πολλούς κινδύνους για την υγεία και την ίδια τη ζωή.
Γιατί παχαίνουμε; Γιατί τρώμε πολύ, και περπατάμε λίγο έως καθόλου. Συνήθως τρώμε περισσότερο από ό,τι χρειάζεται ο οργανισμός μας να διατηρηθεί ζωντανός (θερμοκρασία σώματος, κυκλοφορία αίματος, λειτουργία πνευμόνων, λειτουργία εγκεφάλου και νεφρών) και για να διατηρήσει σε καλή λειτουργία το μηχανισμό ανάπλασης των κυττάρων που φθείρονται. Αυτός είναι ο βασικός μεταβολισμός και χρειάζεται ενέργεια για να δουλέψει. Ο οργανισμός χρειάζεται επίσης ενέργεια για τις καθημερινές δραστηριότητες, την οποία προσλαμβάνει από τις τροφές, στερεές ή υγρές, και η οποία μετριέται σε θερμίδες.
Ο οργανισμός, για να μας ειδοποιήσει ότι χρειάζεται ενέργεια για τις διάφορες λειτουργίες του, «μεταχειρίζεται» το αίσθημα της πείνας. Τότε τρώμε – πολλές φορές περισσότερο από ό,τι χρειάζεται.
Η ποσότητα της τροφής που έχει ανάγκη κάθε άνθρωπος εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία και από το πόσο σκληρά εργάζεται. Κάθε φορά που τρώμε, ο οργανισμός παράγει διάφορα ένζυμα για την πέψη, καθώς και ινσουλίνη για να σταθεροποιεί τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Ό,τι περισσεύει το αποθηκεύει στο σώμα σαν λίπος και έτσι αυξάνονται τα κιλά.
Για παράδειγμα, αν λαμβάνουμε κάθε μέρα 275 θερμίδες περισσότερες από όσες χρειάζεται ο οργανισμός μας, θα παχαίνουμε 1 κιλό κάθε 4 εβδομάδες και σε ένα χρόνο (52 εβδομάδες) θα έχουμε 13 κιλά επιπλέον. Τόσες θερμίδες (275) έχουν μισή σοκολάτα ή 2 κουταλιές λάδι ή δύο μικρές φέτες κέικ.
Όσο περισσότερη τροφή καταναλώνουμε, τόσο περισσότερη ινσουλίνη εκκρίνουμε (υπερινσουλιναιμία). Όσο περισσότερη ινσουλίνη έχουμε, τόσο περισσότερο θέλουμε να τρώμε (συνεχές αίσθημα πείνας), κάτι που οδηγεί σε συνεχή πρόσληψη τροφής (τσιμπολόγημα).
Η υπερινσουλιναιμία χωρίς παθολογικές τιμές σακχάρου ευθύνεται για τις ωριαίες μεταβολές της ενεργητικότητας και της διάθεσής μας, που εκδηλώνεται με αδυναμία, εξάντληση, καταβολή, ευερεθιστικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, διαταραχές μνήμης και εναλλαγή νύστας – πείνας, τα οποία βελτιώνονται άμεσα με τη λήψη τροφής ή καφέ. Η υπερινσουλιναιμία με ή χωρίς παχυσαρκία οδηγεί στην εξάντληση του παγκρέατος, με συνέπεια την εμφάνιση (ίσως και πολλά χρόνια αργότερα) του σακχαρώδους διαβήτη.
Η επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη στα βασικά όργανα (καρδιά, εγκέφαλο, μάτια, νεφρά) οφείλεται στην τοξική επίδραση της υπερινσουλιναιμίας, που μπορεί να προηγείται 10-15 χρόνια του υψηλού σακχάρου. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο να διαγιγνώσκεται σακχαρώδης διαβήτης μετά από ένα οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, μια βαριά λοίμωξη ή κατά τη διάρκεια της κύησης.
Υπερινσουλιναιμία επίσης προϋπάρχει σε νεαρά άτομα με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, με αραιομηνόρροια, ακμή, υπερτρίχωση, παχυσαρκία και με διαταραχές της αναπαραγωγής (αδυναμία τεκνοποίησης), πολλά χρόνια προ της εμφάνισης του σακχαρώδους διαβήτη.
Η υπερινσουλιναιμία είναι προδιάθεση. Η πολυφαγία, κακή συνήθεια που γίνεται ανάγκη. Και οι δύο μπορεί να οδηγήσουν σε σακχαρώδη διαβήτη και οι δύο είναι αναστρέψιμες αν τις προλάβουμε. Ο έλεγχος της προδιάθεσης και η αντιμετώπιση της νόσου είναι δουλειά του ιατρού, η πρόληψη όμως είναι ευθύνη του καθενός και μας αφορά όλους.
Συγγραφέας: Δρ. Βασιλική Γαραντζιώτη, Διευθύντρια Παθολόγος, Ευρωκλινική Αθηνών
