Γήρανση, διατροφή και αντιοξειδωτικά

γήρανση

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί γερνάμε; Υπάρχουν μερικές θεωρίες, αλλά μία από τις πιο σημαντικές και πιο πιθανές επικεντρώνεται στις λεγόμενες ελεύθερες ρίζες. Για να καταλάβετε αυτή τη θεωρία, πρέπει να γνωρίζετε πώς παράγει ενέργεια το σώμα.

Το κάθε ένα και όλα τα κύτταρα του σώματος περιέχουν μικροσκοπικές δομές που λέγονται μιτοχόνδρια. Αυτά είναι τα «εργοστάσια ενέργειάς» μας όπου οι τροφές υποβάλλονται σε επεξεργασία με οξυγόνο για να παρασχεθεί ενέργεια. Χωρίς οξυγόνο και χωρίς τροφή, δε θα υπήρχε μεταβολισμός. Παρόλα αυτά, με τον ίδιο τρόπο που ένα αυτοκίνητο παράγει απόβλητα –δηλαδή καυσαέρια– κάνοντας χρήση των καυσίμων, το σώμα μας επίσης παράγει απόβλητα, όταν μεταβολίζει τις τροφές. Κατά τη διάρκεια αυτής της οξειδωτικής διαδικασίας οι ουσίες τροποποιούνται σε αυτό που ξέρουμε ως ελεύθερες ρίζες. Όταν ο μεταβολισμός λειτουργεί άψογα, οι άχρηστες ουσίες και οι ελεύθερες ρίζες που σχηματίζονται είναι σχετικά λίγες, και το σώμα είναι προετοιμασμένο και ικανό να τις καταστήσει ακίνδυνες. Αν όμως τρώμε ακατάλληλα είδη τροφών, με πολλά τεχνητά πρόσθετα ή που στερούνται τις ζωτικές βιταμίνες και τα μέταλλα που καταπολεμούν τη ζημιά των ελεύθερων ριζών, παράγουμε περισσότερα τοξικά απόβλητα και ελεύθερες ρίζες από όσες μπορεί το σώμα να μας απαλλάξει. Αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται, αν το σώμα δέχεται καθημερινές επιθέσεις από βλαβερές ουσίες (τοξίνες) όπως το καυσαέριο ή τα χημικά.
Τι είναι οι ελεύθερες ρίζες;
Για να τις καταλάβουμε, χρειάζεται να σκεφτούμε τα κύτταρά μας. Τα κύτταρα του σώματός μας αποτελούνται από μόρια, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούνται από άτομα. Όπως ξέρουμε, τα άτομα αποτελούνται από πρωτόνια και ηλεκτρόνια, τα οποία έχουν αντίθετο ηλεκτρικό φορτίο – τα πρωτόνια έχουν θετικό και τα ηλεκτρόνια αρνητικό. Αυτά τα δύο έλκονται μεταξύ τους με τον ίδιο τρόπο όπως δύο μαγνήτες. Όταν υπάρχει μία καλή ισορροπία μεταξύ τους, το σύστημα είναι εξωτερικά ηλεκτρικά ουδέτερο. Για να λειτουργεί όμως η ζωή, το σύστημα χρειάζεται να «διαταραχθεί», έτσι ώστε να απελευθερωθεί ενέργεια. Κανονικά τα ηλεκτρόνια μετακινούνται από άτομο σε άτομο με έναν πειθαρχημένο και ελεγχόμενο τρόπο, κάτω από την επίβλεψη πολυάριθμων σωματικών ενζύμων, του ενδογενούς αντιοξειδωτικού μας συστήματος.
Όταν η ισορροπία ανατραπεί και ένα άτομο χάσει ένα ηλεκτρόνιο, το άτομο γίνεται ασταθές και αποκτά θετικό φορτίο. Μετατρέπεται τότε σε ελεύθερη ρίζα. Οι ελεύθερες ρίζες είναι ηλεκρικά πολύ δραστήριες και προσπαθούν να αρπάξουν από κάπου άλλο ένα ηλεκτρόνιο για να συζευχθούν και να ανακτήσουν ηλεκτρική ισορροπία. Όταν μία ελεύθερη ρίζα κλέβει ένα ηλεκτρόνιο από το περιβάλλον της, σχηματίζεται μία νέα ελεύθερη ρίζα, και έτσι η διαδικασία συνεχίζεται. Όσο αυτό συμβαίνει με έναν ελεγχόμενο τρόπο, όλα είναι φυσιολογικά. Αν όμως σχηματιστούν πάρα πολλές ελεύθερες ρίζες (εξαιτίας τοξικών ουσιών ή άλλων πηγών οξειδωτικού στρες), το σύστημα χάνει τον έλεγχο. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι κυτταρική βλάβη, ασθένειες, γήρανση και τελικά θάνατος, καθώς τα κύτταρα απλώς διαβρώνονται πιο γρήγορα.
Τι είναι λοιπόν τα αντιοξειδωτικά;
Φανταστείτε τη ζωή σαν ένα τζάκι με μία φλόγα που καίει για όσο ζούμε. Μεταβολίζουμε τις τροφές και το οξυγόνο, όπως το τζάκι τα ξύλα και το οξυγόνο. Σ’ αυτή τη διεργασία, πετάγονται τυχαία κάποιες σπίθες. Τα λάθος είδη ξύλων ή ο υπερβολικός αέρας, ή η προσθήκη λαδιού, μπορούν να προκαλέσουν περισσότερες σπίθες. Αν δεν υπάρχει κάτι μπροστά στο τζάκι να συγκρατήσει τις σπίθες, θα μπορούσε να ξεκινήσει πυρκαγιά. Γι’ αυτό χρησιμοποιούμε προστατευτικό πλέγμα μπροστά από το τζάκι. Αν σκεφτούμε  το τζάκι σαν το σώμα μας, η φλόγα είναι ο μεταβολισμός, οι σπίθες είναι οι ελεύθερες ρίζες και το προστατευτικό πλέγμα είναι τα αντιοξειδωτικά. Τα αντιοξειδωτικά πιάνουν, ή «σβήνουν», τις περίσσιες ελεύθερες ρίζες, έτσι ώστε να τις καταστήσουν ακίνδυνες.
Κάποια παραδείγματα αντιοξειδωτικών ή ουσιών που τις χρειαζόμαστε για τη δική μας παραγωγή αντιοξειδωτικών είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, το βήτα καροτένιο (προβιταμίνη Α), τα βιοφλαβονοειδή, το συνένζυμο Q 10 και το σελήνιο. Χαμηλή πρόσληψή τους μέσω μίας φτωχής διατροφής, ή υψηλά επίπεδα οξειδωτικού στρες εξαιτίας ενός επιβλαβούς περιβάλλοντος ή ανθυγιεινού τρόπου ζωής, ίσως απολήξουν σε ανεπαρκή παροχή αντιοξειδωτικών, με την πρόωρη γήρανση και τις ασθένειες που θα  τη συνοδεύουν.
Βρίσκεται λοιπόν η απάντηση στο να παίρνουμε κάποια από αυτά τα αντιοξειδωτικά ως διατροφικά συμπληρώματα;
Αυτή δεν είναι μία τόσο εύκολη λύση όσο ίσως φαίνεται στην αρχή. Πολλά αντιοξειδωτικά βασίζονται το ένα στο άλλο για τη βέλτιστη απόδοσή τους. Η βιταμίνη Ε, για παράδειγμα, χρειάζεται αρκετή βιταμίνη C για να κάνει σωστά τη δουλειά της. Γι’ αυτό το λόγο είναι ιδιαίτερα σημαντικό να παίρνουμε ένα μεγάλο εύρος βιταμινών και μετάλλων, καθώς και άλλα αντιοξειδωτικά, κατά προτίμηση μέσω μίας ισορροπημένης και φυσικής διατροφής πλούσιας σε λαχανικά, όσπρια, φρούτα, δημητριακά και ξηρούς καρπούς, σε συνδυασμό με υψηλής ποιότητας πρωτεΐνες, όπως τα ψάρια, το κοτόπουλο, το κυνήγι και το κρέας.
Αυτό δε σημαίνει πως τα αντιοξειδωτικά σε μορφή συμπληρωμάτων διατροφής δεν έχουν καμία αξία. Το τρίο των βιταμινών C, Ε και βήτα-καροτένιου (προβιταμίνη Α), μαζί με σελήνιο, θα πρέπει να εξασφαλίζει πως είστε καλά εξοπλισμένοι στη μάχη ενάντια στις ελεύθερες ρίζες. Σε συνδυασμό με μία ισορροπημένη, φυσική διατροφή, αυτά τα συμπληρώματα μπορούν να αποτρέψουν παθήσεις όπως τον καρκίνο, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και το διαβήτη, για να αναφέρουμε απλώς μερικά.
Μια από τις κατηγορίες τροφών που είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά είναι και τα φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί, μυρωδικά, καρυκεύματα, καφές, τσάι και κακάο. Αυτό που δίνει το χρώμα στα διάφορα τρόφιμά, είναι τα αντιοξειδωτικά. Απολαύστε λοιπόν τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Όσον αφορά τα φρούτα, μέχρι δυο μερίδες κάθε μέρα είναι εντάξει. Αν έχετε πρόβλημα ρύθμισης του σακχάρου σας ή/και υπέρβαρο, περιορίστε σε μία μερίδα ή και καθόλου και αντικαταστήστε με επί πλέον λαχανικά.
Ο Δρ. Φαίδων Lindberg-Χατζηπαναγιώτου είναι παθολόγος-διαβητολόγος, ειδικός σε θέματα διατροφής. Ο Δρ. Λιντμπεργκ σας δίνει τις συμβουλές του και παρουσιάζει εβδομαδιαία μενού και άφθονες λαχταριστές συνταγές που θα σας πείσουν να αλλάξετε διατροφικές συνήθειες και να απολαύσετε καλύτερη υγεία.

Total
0
Shares
Σχετικά άρθρα
Περισσότερα

Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κρέατος μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο του διαβήτη, σύμφωνα με νέα μελέτη

Το βόειο κρέας και το αρνί έχουν υψηλή περιεκτικότητα σιδήρου, ένα μέταλλο που συνδέεται με την “ενεργοποίηση” του…