Στον διαβήτη τύπου 1, μια αυτοάνοση απόκριση επιτίθεται στα βήτα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, οδηγώντας σε έντονες διακυμάνσεις στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Οι ισόβιες καθημερινές θεραπείες ινσουλίνης είναι τυπικές για τους ασθενείς, αλλά η αντικατάσταση των χαμένων βήτα κυττάρων μέσω μεταμοσχεύσεων νησίδων, μιας ομάδας κυττάρων στο πάγκρεας, αποτελεί μια ελκυστική επιλογή. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική απαιτεί από τους ασθενείς να λαμβάνουν δια βίου ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για την πρόληψη της απόρριψης. Για να αντιμετωπίσει αυτό το μειονέκτημα, μια ομάδα στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης (MGH) και την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ συνεργάστηκε με ερευνητές στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια και στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι για να αναπτύξουν ένα νέο βιοϋλικό που, όταν αναμιγνύεται με νησίδες, επιτρέπει στις νησίδες να επιβιώσουν μετά τη μεταμόσχευση, χωρίς την ανάγκη μακροχρόνιας ανοσοκαταστολής.
Σε μια προκλινική μελέτη που διεξήχθη στο MGH και δημοσιεύτηκε στο Science Advances, οι ερευνητές δοκίμασαν το βιοϋλικό –το οποίο περιλαμβάνει μια νέα πρωτεΐνη που ονομάζεται SA-FasL που προάγει την ανοσολογική ανοχή και συνδέεται με την επιφάνεια των σφαιριδίων microgel– σε ένα μοντέλο μη ανθρώπινων πρωτευόντων διαβήτη τύπου 1. Το υλικό αναμίχθηκε με νησίδες και στη συνέχεια μεταμοσχεύτηκε σε μια βιομηχανική θήκη που σχηματίστηκε από το περιτόναιο – μια πτυχή λιπώδους ιστού που κρέμεται από το στομάχι και καλύπτει τα έντερα. Μετά τη μεταμόσχευση, τα ζώα έλαβαν ένα μόνο φάρμακο κατά της απόρριψης (ραπαμυκίνη) για τρεις μήνες.
«Η στρατηγική μας για τη δημιουργία ενός τοπικού ανοσοποιητικού περιβάλλοντος επέτρεψε στους ιστούς να επιβιώσουν χωρίς μακροχρόνια ανοσοκαταστολή και πέτυχε ισχυρό έλεγχο της γλυκόζης του αίματος σε όλα τα διαβητικά μη ανθρώπινα πρωτεύοντα κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μελέτης έξι μηνών», λέει ο επικεφαλής συγγραφέας Ji Lei, MD, MBA. Αναπληρωτής Ανοσολόγος στο MGH και επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. «Πιστεύουμε ότι η προσέγγισή μας επιτρέπει στα μοσχεύματα να επιβιώσουν και να ελέγξουν τον διαβήτη για πολύ περισσότερο από έξι μήνες χωρίς φάρμακα κατά της απόρριψης, επειδή η χειρουργική αφαίρεση του μεταμοσχευμένου ιστού στο τέλος της μελέτης είχε ως αποτέλεσμα όλα τα ζώα να επιστρέψουν αμέσως σε διαβητική κατάσταση».
Ο Lei, ο οποίος είναι επίσης διευθυντής του Human Islet/Cell Processing Special Service cGMP Facility στο MGH, σημειώνει ότι η μεταμόσχευση ιστών στο περιτόναιο έχει πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με την τρέχουσα κλινική προσέγγιση της μεταμόσχευσης στο ήπαρ. «Σε αντίθεση με το συκώτι, το όργανο είναι ένα μη ζωτικό όργανο που επιτρέπει την αφαίρεσή του εάν παρουσιαστούν ανεπιθύμητες επιπλοκές», εξηγεί. «Έτσι, το περιτόναιο είναι μια ασφαλέστερη τοποθεσία για μεταμοσχεύσεις για τη θεραπεία του διαβήτη και μπορεί να είναι ιδιαίτερα κατάλληλο για βήτα κύτταρα που προέρχονται από βλαστοκύτταρα και βιο-μηχανικά κύτταρα».
Ο συν-ανταποκριτής συγγραφέας James F. Markmann, MD, PhD, επικεφαλής του Τμήματος Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων και Διευθυντής Κλινικών Επιχειρήσεων στο Κέντρο Μεταμοσχεύσεων στο MGH τονίζει ότι η μελέτη πρωτευόντων πλην του ανθρώπου είναι ένα πολύ σχετικό προκλινικό ζωικό μοντέλο. «Αυτή η εντοπισμένη ανοσοτροποποιητική στρατηγική πέτυχε χωρίς μακροχρόνια ανοσοκαταστολή και δείχνει μεγάλες δυνατότητες εφαρμογής σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1», λέει.
Μια κλινική δοκιμή σχεδιάζεται με βάση τα αποτελέσματα των ερευνητών.
Αυτή η εργασία υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Έρευνας για τον Νεανικό Διαβήτη, τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας και το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών.
