Το μέγεθος του σώματος κατά την παιδική ηλικία -δείκτης υπέρβαρου και παχυσαρκίας- συνδέεται με τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 1, σύμφωνα με μια νέα ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications.
Όπως γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης, η συχνότητα του διαβήτη τύπου 1 -το ποσοστό των ανθρώπων που αναπτύσσουν την πάθηση σε ένα δεδομένο έτος- έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια. Ο διαβήτης τύπου 1 αναπτύσσεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη — πρώτα μειώνοντας, μετά εξαλείφοντας τελικά (ή σχεδόν εξαλείφοντας), την ικανότητα του οργάνου να παράγει ινσουλίνη. Δεδομένου ότι η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για την αποθήκευση και τη χρήση της γλυκόζης -της προτιμώμενης πηγής ενέργειας του σώματος- τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 εξαρτώνται από εξωτερική ινσουλίνη για να επιβιώσουν.
Υπάρχουν αρκετές υποθέσεις που έχουν προτείνει οι ερευνητές για να εξηγήσουν γιατί ο διαβήτης τύπου 1 έχει αυξηθεί. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η σύνθεση των βακτηρίων του εντέρου των ανθρώπων έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου λόγω διατροφικών παραγόντων και παραγόντων υγιεινής, με το ανοσοποιητικό σύστημα να ανταποκρίνεται διαφορετικά σε αυτό το βακτηριακό περιβάλλον στο σώμα. Άλλες πιθανές εξηγήσεις περιλαμβάνουν αυξανόμενα ποσοστά ιογενών λοιμώξεων που ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα σε άτομα που αναπτύσσουν τύπου 1 και μείωση των επιπέδων βιταμίνης D κυρίως λόγω λιγότερης έκθεσης στον ήλιο – με τη βιταμίνη D να παίζει ρόλο στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Μια άλλη υπόθεση, ωστόσο, είναι ότι τα αυξανόμενα επίπεδα παιδικής παχυσαρκίας θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην «ευθραυστότητα» των παγκρεατικών β-κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη νωρίς στη ζωή, καθιστώντας τα πιο επιρρεπή σε επίθεση από το ανοσοποιητικό σύστημα.
Υπό αυτήν την πιθανή εξήγηση, ένα αποτέλεσμα μιας ανθυγιεινής διατροφής στην παιδική ηλικία -που περιέχει υπερβολικά επεξεργασμένους υδατάνθρακες που διεγείρουν την παραγωγή ινσουλίνης- θα μπορούσε να είναι να «φθείρει» τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος με τρόπο που τα βλάπτει, πιθανώς να τα κάνει να φαίνονται περισσότερο στο ανοσοποιητικό σύστημα ως ένας εξωτερικός «εισβολέας» που πρέπει να δεχθεί επίθεση ή να βλάψει την άμυνα αυτών των κυττάρων έναντι μιας τέτοιας επίθεσης.
Για την τελευταία ανάλυση, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ στην Αγγλία ενδιαφέρθηκαν να διερευνήσουν εάν τα δεδομένα υποστηρίζουν την ιδέα ότι η παιδική παχυσαρκία θα μπορούσε να βρίσκεται πίσω από την παρατηρούμενη αύξηση του διαβήτη τύπου 1. Για να γίνει αυτό, χρησιμοποίησαν δεδομένα από πολλαπλές μελέτες -γνωστές ως μετα-ανάλυση- με συνολικά 15.573 συμμετέχοντες με διαβήτη τύπου 1 και 158.408 συμμετέχοντες χωρίς διαβήτη. Οι ερευνητές είχαν στόχο να ανακαλύψουν εάν ένα μεγαλύτερο σωματικό μέγεθος κατά την παιδική ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 1 σε όλη τη ζωή, εφαρμόζοντας μια τεχνική που ονομάζεται Μεντελική τυχαιοποίηση.
Αυτή η τεχνική περιλαμβάνει την άμεση εξέταση της επίδρασης όχι του παιδικού μεγέθους σώματος -αλλά των γονιδίων που συνδέονται με το μέγεθος του σώματος της παιδικής ηλικίας- στον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 1. Δεδομένου ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να επιλέξουν τα γενετικά χαρακτηριστικά που κληρονομούν, αυτή η τεχνική είναι ένας τρόπος να εστιάσουμε απευθείας στον τρόπο με τον οποίο ένα χαρακτηριστικό (μέγεθος σώματος της παιδικής ηλικίας) συνδέεται με ένα αποτέλεσμα (ανάπτυξη διαβήτη τύπου 1) χωρίς να χρειάζεται να ληφθεί υπόψη ο τρόπος με τον οποίο άλλοι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα — παράγοντες όπως η διατροφή, η κοινωνική και οικονομική κατάσταση ή άλλες καταστάσεις υγείας.
Το μεγαλύτερο μέγεθος σώματος στην παιδική ηλικία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 1
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι για κάθε διαφορά μεταξύ μιας κατηγορίας μικρότερου και μεγαλύτερου μεγέθους σώματος, οι συμμετέχοντες είχαν 2,05 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 1 σε όλη τη ζωή. Όταν οι ερευνητές προσάρμοσαν για το μέγεθος του σώματος των συμμετεχόντων κατά τη γέννηση και κατά την ενηλικίωση, η σχέση μεταξύ του μεγέθους του σώματος της παιδικής ηλικίας και του κινδύνου διαβήτη έγινε ακόμη πιο ισχυρή – με κάθε διαφορά μεταξύ μικρότερης και μεγαλύτερης κατηγορίας σώματος να συνδέεται με 2,32 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 1.
Ο διαβήτης τύπου 1 δεν ήταν η μόνη πάθηση υγείας που οι ερευνητές βρήκαν ότι συνδέθηκε με αυτόν τον τρόπο με το μέγεθος του σώματος της παιδικής ηλικίας – βρήκαν επίσης παρόμοιες συνδέσεις με το άσθμα, το έκζεμα και τον υποθυρεοειδισμό. Αλλά οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε αντίθεση με την περίπτωση του διαβήτη τύπου 1, η προσαρμογή για το μέγεθος του σώματος αργότερα στη ζωή είχε ως αποτέλεσμα μια ασθενέστερη σχέση μεταξύ του μεγέθους του σώματος της παιδικής ηλικίας και αυτών των άλλων καταστάσεων υγείας.
«Τα ευρήματά μας υποστηρίζουν έναν αιτιολογικό ρόλο για το υψηλότερο μέγεθος σώματος της παιδικής ηλικίας στον κίνδυνο να διαγνωστεί με [διαβήτη τύπου 1]», κατέληξαν οι ερευνητές, ενώ σημείωσαν ότι η σχέση μεταξύ του μεγέθους του σώματος της παιδικής ηλικίας και «άλλων ασθενειών που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό πιθανότατα εξηγείται από μακροπρόθεσμη επίδραση της παραμονής του ατόμου ως υπέρβαρου για πολλά χρόνια» κατά τη διάρκεια της ζωής.
Με άλλα λόγια, η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους κατά την παιδική ηλικία είναι κρίσιμη όσον αφορά τη μείωση του κινδύνου για διαβήτη τύπου 1 στη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου – καθώς το μέγεθος του σώματος σε αυτή τη φάση της ζωής συνδέεται με τον κίνδυνο ζωής ενός ατόμου για τον τύπο 1, ανεξάρτητα από το αν παραμένουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι μετά την παιδική ηλικία.
