Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα, 19 Φεβρουαρίου στο περιοδικό Nature που προάγει την κατανόηση της κληρονομικότητας του διαβήτη Τύπου 2, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν υπολογιστικές προσεγγίσεις αιχμής για να εντοπίσουν οκτώ διακριτές μηχανιστικές ομάδες γενετικών παραλλαγών που συνδέονται με τη νόσο.
Ανακάλυψαν επίσης συσχετίσεις μεταξύ μεμονωμένων ομάδων και επιπλοκών του διαβήτη.
«Προσπαθήσαμε να καταλάβουμε μερικούς από τους μηχανισμούς για το πώς λειτουργούν αυτές οι γενετικές παραλλαγές – και το κάναμε», λέει η συν-ανώτερη συγγραφέας Cassandra Spracklen, επίκουρη καθηγήτρια βιοστατιστικής και επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας και Επιστημών Υγείας.
Τελικά, ο στόχος είναι να εντοπιστούν πιθανοί γενετικοί στόχοι για τη θεραπεία ή ακόμα και τη θεραπεία της χρόνιας μεταβολικής νόσου που επηρεάζει και μερικές φορές εξασθενεί περισσότερους από 400 εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως, σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη.
Η μελέτη –που προέκυψε από τη νεοσυσταθείσα Παγκόσμια Πρωτοβουλία Γονιδιώματος για τον Διαβήτη Τύπου 2– περιελάμβανε δεδομένα από μια πολύ διαφορετική ομάδα περισσότερων από 2,5 εκατομμυρίων ατόμων, 428.452 από τα οποία πάσχουν από διαβήτη τύπου 2.
«Βρήκαμε οκτώ ομάδες παραλλαγών που σχετίζονται με τον διαβήτη Τύπου 2 που έχουν επίσης συσχετιστεί με άλλους παράγοντες κινδύνου για διαβήτη –όπως η παχυσαρκία και ο μεταβολισμός των λιπιδίων του ήπατος– υποδηλώνοντας τους μηχανισμούς για το πώς οι παραλλαγές μπορεί να ενεργούν για να προκαλέσουν διαβήτη», εξηγεί η Spracklen.
«Στη συνέχεια ρωτήσαμε εάν αυτές οι ομάδες συσχετίστηκαν επίσης με επιπλοκές διαβήτη τύπου 2; Και διαπιστώσαμε ότι αρκετές από αυτές σχετίζονται επίσης με αγγειακές επιπλοκές, όπως η στεφανιαία νόσος και η διαβητική νεφροπάθεια τελικού σταδίου».
Παρόλο που είναι διαθέσιμες αποτελεσματικές θεραπείες για τον διαβήτη τύπου 2, η επιλογή για φάρμακα ακριβείας προσαρμοσμένα στο άτομο εξακολουθεί να είναι περιορισμένη.
Για πολλά άτομα με τη νόσο, οι θεραπευτικές στρατηγικές εξακολουθούν να βασίζονται στη δοκιμή και το σφάλμα.
Η καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών της νόσου θα βοηθήσει στην πρόβλεψη του κινδύνου για διαβήτη τύπου 2 των ατόμων και θα επιτρέψει την έγκαιρη παρέμβαση.
«Προσπαθούμε να καταλάβουμε πώς αναπτύσσεται ο διαβήτης», λέει ο Spracklen, προσθέτοντας ότι η νέα έρευνα περιλαμβάνει δεδομένα από κοόρτες που δεν είναι διαθέσιμα σε προηγούμενη μελέτη συσχέτισης σε επίπεδο γονιδιώματος που δημοσιεύθηκε το 2022 στο Nature Genetics, για την οποία ο Spracklen ήταν ο πρώτος συγγραφέας.
«Και προσπαθούμε να κατανοήσουμε καλύτερα πώς αυτές οι γενετικές παραλλαγές λειτουργούν πραγματικά μέσα σε έναν βιολογικό ιστό ή σε κυτταρικό επίπεδο, κάτι που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε νέους στόχους και θεραπείες φαρμάκων».
Η ανώτερη αντίστοιχη συγγραφέας Ελευθερία Ζεγκίνη, διευθύντρια του Ινστιτούτου Μεταφραστικής Γονιδιωματικής στο Helmholtz Munich και καθηγήτρια στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου, σημειώνει ότι η συνεργασία μεταξύ των επιστημόνων είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση τεράστιων δεδομένων ασθενών και την επίτευξη συνολικής κατανόησης των παραλλαγών γονιδιωματικού κινδύνου.
«Οι γενετικές πληροφορίες στα κύτταρά μας κρύβουν μυστικά για τους κινδύνους, την εξέλιξη και τις επιπλοκές πολλών ασθενειών», τονίζει. «Η εργασία μας οδηγεί σε βελτιωμένη κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών που προκαλούν ασθένειες. Η καλύτερη γνώση του κινδύνου εξέλιξης των επιπλοκών του διαβήτη Τύπου 2 μπορεί να βοηθήσει στην εφαρμογή πρώιμων παρεμβάσεων για την καθυστέρηση ή ακόμα και την πρόληψη αυτών των εξουθενωτικών ιατρικών καταστάσεων».
Η εργασία καταλήγει, «Τα ευρήματά μας… μπορεί να προσφέρουν μια διαδρομή για τη βελτιστοποίηση της παγκόσμιας πρόσβασης σε γενετικά ενημερωμένη φροντίδα για τον διαβήτη».
