Μετά τη δημοσίευση έρευνας το 2022 που συνέκρινε την αποτελεσματικότητα τεσσάρων κοινών φαρμάκων για τον διαβήτη τύπου 2, το μέλος της σχολής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, Neda Rasouli, MD, και μια εθνική ομάδα ερευνητών αποφάσισαν να εμβαθύνουν στα δεδομένα τους για να βοηθήσουν στον προσδιορισμό του φαρμάκου που μπορεί να είναι ανώτερο από άλλα.
Τα αποτελέσματα αυτών των δευτερογενών αναλύσεων δημοσιεύτηκαν πρόσφατα ως 10 άρθρα στο Diabetes Care. Η Neda Rasouli ήταν ο πρώτος συγγραφέας ενός από αυτά τα άρθρα και συν-συγγραφέας σε άλλα. Αυτές οι εργασίες προσφέρουν περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τις διαφορές μεταξύ των τεσσάρων φαρμάκων –ινσουλίνη glargine, liraglutide, glimepiride και sitagliptin– για να βοηθήσουν τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να αποφασίσουν ποιο φάρμακο μπορεί να βοηθήσει καλύτερα τον ασθενή τους.
Αυτή η έρευνα έγινε ως μέρος της Μελέτης Μείωσης Γλυκαιμίας στον Διαβήτη: Μελέτη Συγκριτικής Αποτελεσματικότητας (GRADE), η οποία είναι μια πανεθνική κλινική δοκιμή που έλαβε χώρα από το 2013 έως το 2021. Η μελέτη GRADE είχε περισσότερους από 5.000 συμμετέχοντες και πραγματοποιήθηκε σε 36 κλινικά κέντρα σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της Ιατρικής Πανεπιστημιούπολης CU Anschutz.
Η Rasouli, συνεργάτης επικεφαλής του τμήματος για το Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη και διευθυντής του Προγράμματος Κλινικών Δοκιμών Διαβήτη και Ενδοκρινολογίας CU, ήταν η επικεφαλής ερευνητής στο χώρο του CU, το οποίο περιλάμβανε το Περιφερειακό Ιατρικό Κέντρο Βετεράνων Υποθέσεων Rocky Mountain.
«Λόγω του αυξημένου επιπολασμού της παχυσαρκίας και του διαβήτη, είναι πολύ σημαντικό να απαντήσουμε στο ερώτημα ποιο είναι το καλύτερο φάρμακο για τη θεραπεία ατόμων με διαβήτη τύπου 2», λέει η Rasouli. «Μία από τις διαφορές μεταξύ αυτών των τεσσάρων φαρμάκων είναι το κόστος τους, επομένως πρέπει να διερευνήσουμε αν το ένα είναι ανώτερο από τα άλλα και εάν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να υποστηρίξουν αλλαγές στις κατευθυντήριες γραμμές θεραπείας».
Η ανάγκη για τη μελέτη GRADE
Περισσότεροι από 38 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ έχουν διαβήτη και περίπου το 90-95% από αυτούς έχουν διαβήτη τύπου 2 – μια κατάσταση όπου το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή τα κύτταρα του σώματος δεν ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη όπως θα έπρεπε, με αποτέλεσμα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Τα άτομα με διαβήτη που διατηρούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους στο σχεδόν φυσιολογικό εύρος –που αναφέρεται επίσης ως διατήρηση του γλυκαιμικού ελέγχου– θα έχουν γενικά πολύ χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν επιπλοκές όπως καρδιακή νόσο ή νεφρική νόσο, εξηγεί η Rasouli. Ωστόσο, η διατήρηση του ελέγχου μπορεί να είναι δύσκολη.
«Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια προοδευτική ασθένεια, που σημαίνει ότι με την πάροδο του χρόνου, ο έλεγχος του σακχάρου στο αίμα θα επιδεινωθεί λόγω της δυσλειτουργίας των βήτα κυττάρων, τα οποία είναι τα κύρια κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη», εξηγεί η Rasouli.
Για να βοηθήσουν αυτούς τους ασθενείς να διατηρήσουν τον γλυκαιμικό έλεγχο, συνήθως τους συνταγογραφείται μετφορμίνη, ένα αντιδιαβητικό φάρμακο που βοηθά στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Ωστόσο, πολλοί ασθενείς φτάνουν τελικά σε ένα σημείο όπου η μετφορμίνη δεν μπορεί πλέον να ελέγξει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους.
«Λόγω της προοδευτικής φύσης του διαβήτη, η πλειοψηφία των ασθενών μετά από πέντε έως 10 χρόνια λήψης μετφορμίνης, χρειάζονται θεραπεία δεύτερου επιπέδου», επισημαίνει η Rasouli. «Πριν από τη μελέτη GRADE, υπήρχε έλλειψη διεξοδικών μελετών που να συγκρίνουν τα διαθέσιμα φάρμακα για να δούμε ποιο είχε καλύτερη αποτελεσματικότητα και ποιο βελτίωσε καλύτερα τον γλυκαιμικό έλεγχο. Αυτός ήταν ο κύριος σκοπός της μελέτης».
Η μελέτη GRADE συνέκρινε τέσσερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία του διαβήτη σε συνδυασμό με μετφορμίνη: ινσουλίνη glargine, λιραγλουτίδη, γλιμεπιρίδη και σιταγλιπτίνη. Τα αποτελέσματα της μελέτης, που δημοσιεύθηκαν το 2022 στο New England Journal of Medicine, έδειξαν ότι η λιραγλουτίδη και η ινσουλίνη glargine, όταν λαμβάνονται με μετφορμίνη, επέτρεψαν στους ασθενείς να επιτύχουν και να διατηρήσουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σύγκριση με τη γλιμεπιρίδη και τη σιταγλιπτίνη.
Εξετάζοντας τη λειτουργία των βήτα κυττάρων
Μετά την αρχική δημοσίευση αυτών των αποτελεσμάτων, οι ερευνητές της μελέτης GRADE συνέχισαν να αναλύουν τα δεδομένα τους και να εξετάζουν άλλες πλευρές της φροντίδας του διαβήτη. Αυτή η περαιτέρω ανάλυση οδήγησε στη δημοσίευση 10 επιπλέον άρθρων, ένα εκ των οποίων ήταν πρώτος συγγραφέας η Rasouli.
Το άρθρο της Rasouli συγκρίνει τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις των τεσσάρων διαφορετικών φαρμάκων, όταν προστίθενται στη μετφορμίνη, στην ευαισθησία στην ινσουλίνη και στη λειτουργία των βήτα κυττάρων. Η έρευνα δείχνει ότι η λειτουργία των βήτα κυττάρων μειώνεται σταδιακά κατά περίπου 5-10% ετησίως, με αποτέλεσμα την επιδείνωση του ελέγχου της γλυκόζης στο αίμα. Επομένως, οποιαδήποτε φάρμακα που μπορούν να διατηρήσουν τη λειτουργία των βήτα κυττάρων θα έχουν μεγάλη αξία.
«Αυτό που βρήκαμε ήταν ότι η λιραγλουτίδη έδειξε σημαντική βελτίωση της λειτουργίας των βήτα κυττάρων τον πρώτο χρόνο, αλλά μετά από αυτό, η λειτουργία των βήτα κυττάρων μειώθηκε ακόμη πιο γρήγορα σε σύγκριση με άλλες ομάδες», λέει. «Αν και είδαμε κάποια βελτίωση με τη λιραγλουτίδη βραχυπρόθεσμα, δυστυχώς, δεν διατηρήθηκε ως μακροπρόθεσμη επίδραση».
Η λιραγλουτίδη, στο τέλος της μελέτης, είχε καλύτερη λειτουργία των βήτα κυττάρων σε σύγκριση με τα υπόλοιπα φάρμακα, με τη σειρά να είναι η λιραγλουτίδη, η σιταγλιπτίνη, η ινσουλίνη glargine και η γλιμεπιρίδη.
«Όμως κανένα από τα αυτά τα φάρμακα θα μπορούσε να σταματήσει την απώλεια της λειτουργίας των βήτα κυττάρων», λέει. «Μας δείχνει ότι υπάρχει ένα κενό στη γνώση και χρειαζόμαστε καλύτερες παρεμβάσεις για να διατηρήσουμε τη λειτουργία των βήτα κυττάρων και να διατηρήσουμε τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα μακροπρόθεσμα».
Λοιπόν, ποιο φάρμακο είναι η καλύτερη επιλογή;
Δεν υπάρχει μια λύση που να ταιριάζει σε όλους, εξηγεί η Rasouli, αλλά τα ευρήματα της μελέτης GRADE προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης σχετικά με τις διαφορετικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει κάθε φάρμακο.
«Η καλύτερη φαρμακευτική αγωγή εξαρτάται από τον ασθενή και γι’ αυτό πρέπει να βρούμε καλύτερα εργαλεία για να εξατομικεύσουμε τη θεραπεία περίπλοκων ασθενειών όπως ο διαβήτης», λέει.
Για παράδειγμα, η μελέτη GRADE εξέπληξε την Rasouli αποδεικνύοντας ότι η ινσουλίνη glargine μπορεί να είναι ασφαλής και αποτελεσματική ως θεραπεία δεύτερης γραμμής στον διαβήτη τύπου 2, και έγινε δεκτή από τους ασθενείς.
«Τυπικά, η ινσουλίνη ήταν η έσχατη λύση – κάτι για όταν οι ασθενείς αποτυγχάνουν σε όλες τις άλλες θεραπείες», λέει. «Στο GRADE, δείχνουμε ότι, ως θεραπεία δεύτερης γραμμής, η ινσουλίνη ήταν κάπως καλύτερη επιλογή για τη διατήρηση του γλυκαιμικού ελέγχου και δεν είχε τον υψηλότερο κίνδυνο υπογλυκαιμίας, που είναι το χαμηλό σάκχαρο στο αίμα. Ωστόσο, η ινσουλίνη σχετίζεται με κάποια αύξηση βάρους».
Το όφελος της λιραγλουτίδης, η οποία είναι ένας αγωνιστής του υποδοχέα πεπτιδίου-1 (GLP-1) που μοιάζει με γλυκαγόνο, είναι ότι όχι μόνο έχει ευεργετική επίδραση στον γλυκαιμικό έλεγχο, αλλά σχετίζεται επίσης με την απώλεια βάρους και δεν παρουσιάζει κίνδυνο υπογλυκαιμίας, εκτός εάν χορηγηθεί με άλλο φάρμακο που μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία, εξηγεί.
«Αν κοιτάξετε τον συνδυασμό της επίδρασης στον γλυκαιμικό έλεγχο, το βάρος και την υπογλυκαιμία, τότε η λιραγλουτίδη είχε καλύτερη απόδοση από την ινσουλίνη», εξηγεί η Rasouli. «Αλλά το πρόβλημα είναι το κόστος αυτού του φαρμάκου, δεδομένου ότι η ασφαλιστική κάλυψη για αυτά τα φάρμακα δεν είναι ευρέως διαδεδομένη. Αυτοί οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 – που περιλαμβάνουν επίσης το Ozempic, το Trulicity και το Mounjaro – είναι η πιο ακριβή κατηγορία φαρμάκων που διαθέτουμε».
«Αν το κόστος δεν ήταν πρόβλημα και ζούσαμε σε μια ουτοπία όπου ο καθένας μπορούσε να πάρει ό,τι φάρμακο θέλει, τότε νομίζω ότι η κατηγορία του GLP-1 είναι πιθανώς το προτιμώμενο φάρμακο για πολλούς», προσθέτει.
Συνεχίζοντας την έρευνα
Το έργο των ερευνητών της μελέτης GRADE δεν έχει τελειώσει, όπως λέει η Rasouli, υπάρχουν ακόμη πολλά δεδομένα από τη μελέτη που θα διερευνηθούν. Ένας ερευνητικός τομέας που η Rasouli ελπίζει να συνεχιστεί είναι η επιδίωξη μιας παρέμβασης που βελτιώνει τη λειτουργία των βήτα κυττάρων μακροπρόθεσμα.
«Η παρέμβαση που μπορεί να διατηρήσει τη λειτουργία των βήτα κυττάρων θα πρέπει να είναι το επίκεντρο των μελλοντικών θεραπειών», τονίζει.
Η Rasouli ηγείται του Προγράμματος Κλινικών Δοκιμών Διαβήτη και Ενδοκρινολογίας CU με στόχο να πραγματοποιήσει καινοτόμες δοκιμές για νέα φάρμακα που στοχεύουν τον διαβήτη, την παχυσαρκία και τις μεταβολικές τους επιπλοκές στους ασθενείς. Συνολικά, ελπίζει ότι η μελέτη GRADE διαδίδει την ευαισθητοποίηση ότι ο διαβήτης είναι μια προοδευτική ασθένεια και ότι ο στόχος πρέπει να είναι η πρώιμη, πιο εντατική και εξατομικευμένη θεραπεία.
«Τελικά, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτοί οι ασθενείς θα παραμείνουν στους γλυκαιμικούς στόχους τους και θα αποτρέψουν μελλοντικές επιπλοκές του διαβήτη», καταλήγει.
«Όταν είναι αργά στην ασθένεια και οι άνθρωποι παρουσιάζουν επιπλοκές, δεν υπάρχει περίπτωση να αντιστρέψουμε την πορεία. Αντιμετωπίζοντας επιθετικά τον διαβήτη τύπου 2 από την αρχή, νομίζω ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό μήνυμα που μπορούμε να πάρουμε από το GRADE».
Διαβάστε ακόμα:
Είναι αυτό το φάρμακο το επόμενο Ozempic; – Γλυκούλι (glykouli.gr)
Οι ειδικοί εξετάζουν τη νέα γενιά φαρμάκων απώλειας βάρους – Γλυκούλι (glykouli.gr)
Παρουσιάζοντας την Cadisegliatin, ένα νέο φάρμακο για τον διαβήτη τύπου 1 – Γλυκούλι (glykouli.gr)
Νέο φάρμακο μπορεί να δημιουργήσει μια νέα ζωή για ασθενείς με διαβήτη – χωρίς βελόνες! – Γλυκούλι (glykouli.gr)Φάρμακο που βρίσκεται σε κλινικές δοκιμές ως θεραπεία καρκίνου μπορεί επίσης να διεγείρει τα παγκρεατικά βήτα κύτταρα να εκκρίνουν ινσουλίνη – Γλυκούλι (glykouli.gr)
