Γλυκαντικά όπως η ασπαρτάμη, που βρίσκεται στα φακελάκια Equal, η σουκραλόζη (Splenda) ή οι αλκοόλες σακχάρων θεωρούνται συχνά ως πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις σε σχέση με τα τρόφιμα με ραφιναρισμένη ζάχαρη (γλυκόζη). Αλλά αυτή η υπόθεση αμφισβητείται από νέες έρευνες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης διαπίστωσης ότι η σορβιτόλη, η αλκοόλη σακχάρων, δεν είναι τόσο ακίνδυνο υποκατάστατο ζάχαρης όσο πιστευόταν κάποτε.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Science Signaling, ακολουθεί μια σειρά ερευνών που περιγράφουν λεπτομερώς τις βλαβερές επιπτώσεις της φρουκτόζης στο ήπαρ και σε άλλα συστήματα από το εργαστήριο του Gary Patti, στο Πανεπιστήμιο Washington στο St. Louis.
Ο Patti, καθηγητής Χημείας Michael και Tana Powell, στην Τέχνη και τις Επιστήμες, και γενετικής και ιατρικής, στο WashU Medicine, έχει δημοσιεύσει προηγουμένως έρευνα σχετικά με το πώς η φρουκτόζη που επεξεργάζεται στο ήπαρ μπορεί να υπερτροφοδοτήσει καρκινικά κύτταρα. Προηγούμενη έρευνα έχει επίσης διαπιστώσει ότι η φρουκτόζη είναι ένας βασικός παράγοντας που συμβάλλει στη στεατωτική ηπατική νόσο, η οποία επηρεάζει το 30% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως.
Επιδράσεις της σορβιτόλης στο σώμα
Το πιο εκπληκτικό εύρημα από την τρέχουσα εργασία είναι ότι επειδή η σορβιτόλη ουσιαστικά «μία μετατροπή μακριά από τη φρουκτόζη», μπορεί να προκαλέσει παρόμοια αποτελέσματα, είπε ο Patti.
Η έρευνα περιελάμβανε πειράματα με ψάρια-ζέβρες που απέδειξαν ότι η σορβιτόλη, που χρησιμοποιείται συχνά σε καραμέλες και τσίχλες «χαμηλών θερμίδων», και βρίσκεται συνήθως σε φρούτα με πυρηνόκαρπο, μπορεί φυσικά να παραχθεί από ένζυμα στο έντερο και τελικά να μετατραπεί σε φρουκτόζη στο ήπαρ.
Η ομάδα της Patti διαπίστωσε ότι υπάρχουν πολλοί δρόμοι προς τη φρουκτόζη στο ήπαρ και πιθανές παρακάμψεις, ανάλογα με τα πρότυπα κατανάλωσης σορβιτόλης και γλυκόζης ενός ατόμου, μαζί με τους βακτηριακούς πληθυσμούς που αποικίζουν το έντερό του.
Ο ρόλος των βακτηρίων του εντέρου
Για αρχή, αν και το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας για τον μεταβολισμό της σορβιτόλης έχει επικεντρωθεί στην παραγωγή της, λόγω υπερφόρτωσης με γλυκόζη σε παθολογικές καταστάσεις όπως ο διαβήτης, η σορβιτόλη μπορεί να παραχθεί φυσικά στο έντερο από γλυκόζη μετά το φαγητό, εξήγησε ο Patti.
Το ένζυμο που παράγει σορβιτόλη έχει χαμηλή συγγένεια για τη γλυκόζη, επομένως τα επίπεδα γλυκόζης πρέπει να είναι υψηλά για να τεθούν σε ισχύ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η παραγωγή σορβιτόλης έχει συσχετιστεί κυρίως με τον διαβήτη, όπου τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορούν να αυξηθούν. Αλλά, ακόμη και σε υγιή περιβάλλοντα, τα επίπεδα γλυκόζης στο έντερο γίνονται αρκετά υψηλά μετά τη σίτιση για να οδηγήσουν στην παραγωγή σορβιτόλης στο έντερο, σύμφωνα με τα πειράματα της ομάδας σε ψάρια-ζέβρα.
«Μπορεί να παραχθεί στο σώμα σε σημαντικά επίπεδα», δήλωσε ο Patti. «Αλλά αν έχετε τα σωστά βακτήρια, αποδεικνύεται ότι δεν έχει σημασία».
Τα βακτηριακά στελέχη Aeromonas που αποικοδομούν τη σορβιτόλη μετατρέπουν την αλκοόλη σακχάρου σε ένα ακίνδυνο βακτηριακό υποπροϊόν. «Ωστόσο, αν δεν έχετε τα σωστά βακτήρια, τότε γίνεται προβληματικό. Επειδή σε αυτές τις συνθήκες, η σορβιτόλη δεν αποικοδομείται και ως αποτέλεσμα, μεταφέρεται στο ήπαρ», εξήγησε.
Μόλις βρεθεί στο ήπαρ, μετατρέπεται σε παράγωγο της φρουκτόζης. Είναι σημαντικό να προσδιοριστεί εάν τα εναλλακτικά γλυκαντικά παρέχουν μια υγιεινή εναλλακτική λύση στην επιτραπέζια ζάχαρη, καθώς άτομα με διαβήτη και άλλες μεταβολικές διαταραχές μπορεί να βασίζονται σε αυτά ως προϊόντα «χωρίς ζάχαρη».
Διατροφικές συνήθειες και επιπτώσεις στην υγεία
Τα βακτήρια του εντέρου κάνουν καλή δουλειά στην απομάκρυνση της σορβιτόλης όταν υπάρχει σε μέτρια επίπεδα, όπως αυτά που βρίσκονται στα φρούτα. Αλλά προβλήματα προκύπτουν όταν οι ποσότητες σορβιτόλης γίνονται υψηλότερες από αυτές που μπορούν να αποικοδομήσουν τα βακτήρια του εντέρου. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν καταναλώνονται υπερβολικές ποσότητες γλυκόζης στη διατροφή, γεγονός που οδηγεί σε υψηλά επίπεδα σορβιτόλης που προέρχεται από γλυκόζη, ή όταν η ίδια η διαιτητική σορβιτόλη είναι πολύ υψηλή.
Όσο περισσότερη γλυκόζη και σορβιτόλη καταναλώνεται, τότε, ακόμη και αν κάποιος έχει τα φιλικά βακτήρια που την απομακρύνουν, αυτά τα μικρόβια του εντέρου μπορεί να κατακλυστούν από το έργο.
Η αποφυγή τόσο της ζάχαρης όσο και των εναλλακτικών γλυκαντικών γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη, καθώς πολλά τρόφιμα είναι γεμάτα με πολλαπλές ποικιλίες όλων των παραπάνω. Ο Patti έμεινε έκπληκτος όταν ανακάλυψε ότι η αγαπημένη του μπάρα πρωτεΐνης ήταν γεμάτη σορβιτόλη.
Το εργαστήριο θα χρειαστεί να κάνει περισσότερη έρευνα για να κατανοήσει τους συγκεκριμένους μηχανισμούς για το πώς τα βακτήρια απομακρύνουν τη σορβιτόλη, αλλά η βασική ιδέα ότι αυτές οι αλκοόλες σακχάρου, που ονομάζονται πολυόλες, αποβάλλονται ακίνδυνα, μπορεί να μην ισχύει. «Βλέπουμε σίγουρα ότι η σορβιτόλη που χορηγείται σε ζώα καταλήγει σε ιστούς σε όλο το σώμα», είπε.
Συμπέρασμα: γίνεται όλο και πιο προφανές ότι «δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα» όταν προσπαθούμε να βρούμε εναλλακτικές λύσεις για τη ζάχαρη, με πολλούς τρόπους να οδηγούν σε ηπατική δυσλειτουργία.
