Ερευνητές του Πανεπιστημίου Western Sydney οδήγησαν μια παγκόσμια ομάδα στην πρωτοπορία ενός νέου εργαλείου με τεχνητή νοημοσύνη για την αξιολόγηση του κινδύνου ανάπτυξης διαβήτη τύπου 1 (ΣΔΤ1) και την πρόβλεψη των θεραπευτικών αντιδράσεων, αλλάζοντας ενδεχομένως τον τρόπο διάγνωσης και διαχείρισης της νόσου.
Αυτή η καινοτόμος βαθμολογία κινδύνου, βασισμένη σε μικροRNA –μικρά μόρια RNA που μετρώνται από το αίμα– θα μπορούσε να βοηθήσει στην ακριβή καταγραφή του μεταβαλλόμενου κινδύνου του ΣΔΤ1. Οι ίδιοι δείκτες μικροRNA που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη ήταν σε θέση να προβλέψουν με ακρίβεια την πρώιμη απόκριση σε ορισμένες θεραπείες, όπως μια κυτταρική θεραπεία (μεταμόσχευση νησίδων), καθώς και μια φαρμακευτική θεραπεία (ιματινίμπη) για τον ΣΔΤ1.
Στο άρθρο τους που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, η έρευνα ανέλυσε μοριακά δεδομένα σε 5.983 δείγματα μελέτης από συμμετέχοντες σε όλη την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Δανία, το Χονγκ Κονγκ, την Κίνα, την Ινδία, τη Νέα Ζηλανδία και τις ΗΠΑ, για να αναπτύξει μια Δυναμική Βαθμολογία Κινδύνου (DRS4C) που μπορεί να ταξινομήσει τα άτομα ως έχοντα ή μη ΣΔΤ1.
Αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη, οι ερευνητές βελτίωσαν τη βαθμολογία κινδύνου, η οποία επικυρώθηκε σε 662 άλλους συμμετέχοντες. Μόλις μία ώρα μετά τη θεραπεία, η βαθμολογία κινδύνου προέβλεψε ποια άτομα με διαβήτη τύπου 1 θα παρέμεναν χωρίς ινσουλίνη. Το ίδιο σύνολο μικροRNAs εντόπισε επίσης άτομα που ανταποκρίθηκαν και μη ανταποκρίθηκαν σε μια φαρμακευτική θεραπεία για διαβήτη τύπου 1, πριν ξεκινήσει η θεραπεία τους.
Εκτός από την πρόβλεψη κινδύνου για διαβήτη τύπου 1 και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου, ένα άλλο πλεονέκτημα αυτής της βαθμολογίας κινδύνου είναι η δυνατότητά της να διακρίνει τον διαβήτη τύπου 1 από τον διαβήτη τύπου 2.
Ο καθηγητής Anand Hardikar, επικεφαλής ερευνητής από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου και το Ινστιτούτο Έρευνας Μεταφραστικής Υγείας, τόνισε ότι οι τρέχουσες προσεγγίσεις στη δοκιμή για τον διαβήτη τύπου 1 (ΣΔΤ1) έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητες εδώ και δεκαετίες.
«Για δεκαετίες, ο τρόπος με τον οποίο κάνουμε δοκιμές για τον διαβήτη τύπου 1 έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητος τις τελευταίες δεκαετίες, βασιζόμενος σε συμπτώματα και βιοδείκτες που συχνά εμφανίζονται μόνο στην αρχή της νόσου – πράγμα που σημαίνει ότι τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια μπορούν να παραλειφθούν», δήλωσε ο καθηγητής Hardikar.
Σύμφωνα με τον Άτλαντα του IDF του 2025, περισσότεροι από 1,7 εκατομμύρια Αυστραλοί ζουν με διαβήτη, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 135.000 με διαβήτη τύπου 1.
«Η πρόβλεψη του κινδύνου για τον διαβήτη τύπου 1 είναι έγκαιρη, με θεραπείες που μπορούν να καθυστερήσουν την εξέλιξη του διαβήτη τύπου 1 να αναγνωρίζονται και να είναι διαθέσιμες. Δεδομένου ότι η πρώιμη έναρξη του διαβήτη τύπου 1 πριν από την ηλικία των 10 ετών είναι ιδιαίτερα επιθετική και συνδέεται με έως και 16 χρόνια μειωμένου προσδόκιμου ζωής, η ακριβής πρόβλεψη της εξέλιξης δίνει στους γιατρούς ένα ισχυρό εργαλείο για να παρέμβουν νωρίτερα», πρόσθεσε.
Ο καθηγητής Hardikar αναγνώρισε επίσης τις ανησυχίες της κοινότητας σχετικά με τις γενετικές εξετάσεις για τον διαβήτη τύπου 1.
«Μιλώντας με την κοινότητα των ασθενών με διαβήτη τύπου 1 και τις οικογένειές τους, συνειδητοποιήσαμε ότι πολλοί διστάζουν να διεξάγουν γενετικές αξιολογήσεις κινδύνου λόγω αισθημάτων ενοχής. Ωστόσο, το 80% των περιπτώσεων διαβήτη τύπου 1 εμφανίζονται χωρίς οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 1, υπογραμμίζοντας έναν σημαντικό ρόλο του περιβάλλοντος».
Η Δρ. Mugdha Joglekar, επικεφαλής ερευνήτρια επίσης από την Ιατρική Σχολή και το Ινστιτούτο Έρευνας Μεταφραστικής Υγείας του Πανεπιστημίου, εξήγησε τη διαφορά μεταξύ γενετικών και δυναμικών δεικτών κινδύνου, προσθέτοντας ότι οι γενετικές εξετάσεις προσφέρουν μια στατική εικόνα του κινδύνου.
«Οι γενετικοί δείκτες προσδιορίζουν τον δια βίου κίνδυνο, είναι σαν να γνωρίζεις ότι ζεις σε μια ζώνη πλημμύρας, αλλά οι δυναμικές βαθμολογίες κινδύνου προσφέρουν έναν έλεγχο σε πραγματικό χρόνο για την άνοδο της στάθμης του νερού. Αντικατοπτρίζουν τον τρέχοντα κίνδυνο και όχι μια δια βίου ποινή, επιτρέποντας την έγκαιρη και προσαρμοστική παρακολούθηση χωρίς στίγμα», δήλωσε η Δρ. Joglekar.
Πέρα από τον διαβήτη τύπου 1, η προσέγγιση της βαθμολογίας κινδύνου και της μοντελοποίησης θα μπορούσε να έχει πιθανές εφαρμογές σε άλλους τομείς. Μια υποανάλυση κατέδειξε επίσης τη δυνατότητα διαστρωμάτωσης ατόμων με διαβήτη τύπου 2 από άτομα με διαβήτη τύπου 1. Αυτός είναι ένας τομέας που η ομάδα ανυπομονεί να αξιολογήσει, καθώς πολλοί ενήλικες με διαβήτη τύπου 1 μπορούν να διαγνωστούν λανθασμένα ως διαβήτης τύπου 2.
