Εάν έχετε διαβήτη ή γνωρίζετε κάποιον που έχει διαβήτη, πιθανότατα είστε εξοικειωμένοι με τον διαβήτη τύπου 1, τύπου 2 και ίσως ακόμη και με τον διαβήτη κύησης. Αλλά στην πραγματικότητα, υπάρχουν και άλλες μορφές διαβήτη. Υπάρχει ο διαβήτης τύπου 1,5, που ονομάζεται επίσης LADA (λανθάνοντας αυτοάνοσος διαβήτης σε ενήλικες – ΛΑΔΕ). Τι είναι αυτός ο τύπος διαβήτη και πώς μπορείτε να μάθετε εάν τον έχετε;
Τύπος 1.5 ή ΛΑΔΕ
Οι όροι διαβήτης τύπου 1.5 και ΛΑΔΕ αναφέρονται σε διαβήτη που έχει ορισμένα χαρακτηριστικά τόσο του τύπου 1 όσο και του τύπου 2 (οπότε εδώ μπαίνει το «τύπος 1» ή «τύπος 1 1/2»).
Εδώ για συντομία θα χρησιμοποιήσουμε τον όρο ΛΑΔΕ (λανθάνων αυτοάνοσος διαβήτη σε ενήλικες) όταν συζητάμε αυτή την «ενδιάμεση» μορφή διαβήτη.
Λοιπόν, τι είναι ο ΛΑΔΕ;
Οι συντάκτες ενός άρθρου που δημοσιεύτηκε το 2022 στο StatPearls αναφέρουν ότι «Ο λανθάνον αυτοάνοσος διαβήτης ενηλίκων (ΛΑΔΕ) είναι αυτοάνοσος διαβήτης που ξεκινά στην ενήλικη ζωή και δεν χρειάζεται ινσουλίνη για τον γλυκαιμικό έλεγχο τουλάχιστον τους πρώτους έξι μήνες μετά τη διάγνωση». Όπως και με τον διαβήτη τύπου 1, ο ΛΑΔΕ εμφανίζεται επειδή το πάγκρεας σταματά να παράγει αρκετή ινσουλίνη. Επειδή όμως το ΛΑΔΕ αναπτύσσεται συνήθως μετά την ηλικία των 30 ετών, μπορεί εύκολα να διαγνωστεί εσφαλμένα ως διαβήτης τύπου 2.
Μια διεθνής ομάδα ειδικών δημοσίευσε το 2020 σχετικά με το ΛΑΔΕ στο περιοδικό Diabetes, ότι τα άτομα με ΛΑΔΕ έχουν μια «αργά προοδευτική μορφή αυτοάνοσου διαβήτη με δείκτες ορού T1D αλλά δεν απαιτούν ινσουλίνη κατά τη διάγνωση». Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι το ΛΑΔΕ αντιπροσωπεύει το 2% έως 12% όλων των ασθενών με διαβήτη. Και, δεν υπάρχουν καθιερωμένες κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση του ΛΑΔΕ.
Ποια είναι τα συμπτώματα του ΛΑΔΕ;
Τα συμπτώματα του ΛΑΔΕ είναι παρόμοια με τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2, αλλά τείνουν να εμφανίζονται σταδιακά:
- Συχνουρία
- αυξημένη δίψα
- ξερό στόμα
- ξηρό δέρμα
- αυξημένη πείνα
- Κούραση
- θολή όραση
- Μυρμήγκιασμα στα χέρια ή στα πόδια
- απώλεια βάρους
- Επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις, όπως μυκητιάσεις
Τα άτομα με ΛΑΔΕ είναι λιγότερο πιθανό να είναι υπέρβαρα σε σύγκριση με άτομα που έχουν διαβήτη τύπου 2.
Πώς γίνεται η διάγνωση του ΛΑΔΕ;
Η διάγνωση του ΛΑΔΕ μπορεί να είναι δύσκολη και απαιτεί χρόνο, καθώς πολλά άτομα με ΛΑΔΕ συχνά διαγιγνώσκονται για πρώτη φορά ότι έχουν διαβήτη τύπου 2. Η Immunology of Diabetes Society έχει θεσπίσει τρία κύρια κριτήρια για τη διάγνωση του ΛΑΔΕ, όπως περιγράφεται σε άρθρο που δημοσιεύτηκε το 2018 στο περιοδικό Endocrinology and Metabolism:
- Ενήλικη ηλικία (άνω των 30 ετών)
- Παρουσία οποιουδήποτε αντισώματος κυττάρων νησίδας (τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 δεν έχουν αυτά τα αντισώματα)
- Απουσία απαίτησης ινσουλίνης για τουλάχιστον 6 μήνες μετά τη διάγνωση
Τα άτομα με ΛΑΔΕ μπορεί να έχουν προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό αυτοάνοσης νόσου, όπως κοιλιοκάκη, νόσος του Grave ή Hashimoto. Και άλλοι παράγοντες που μπορεί να λάβει υπόψη ένας πάροχος υγειονομικής περίθαλψης είναι το σωματικό βάρος (που σημαίνει ότι το άτομο δεν είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο), η απουσία υψηλής αρτηριακής πίεσης ή υψηλής χοληστερόλης και κανένα οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2.
Η εξέταση αίματος που μπορεί να γίνει για τη διάγνωση του ΛΑΔΕ περιλαμβάνει συνήθως:
- Ένα σάκχαρο νηστείας, ένα τυχαίο σάκχαρο αίματος ή/και ένα τεστ ανοχής γλυκόζης από το στόμα
- Αιμοσφαιρίνη A1C
- C-πεπτίδιο, το οποίο δείχνει πόση ινσουλίνη παράγει το σώμα (συνήθως από χαμηλή έως φυσιολογική στο LADA)
- Δοκιμή αντισωμάτων (η παρουσία τουλάχιστον ενός αντισώματος μπορεί να είναι ενδεικτική του LADA)
Πώς αντιμετωπίζεται ο ΛΑΔΕ;
Η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Diabetes λέει ότι οι ασθενείς με ΛΑΔΕ εξακολουθούν να έχουν λειτουργικά βήτα κύτταρα, πράγμα που σημαίνει ότι εξακολουθούν να παράγουν ινσουλίνη. Οι στόχοι της θεραπείας, λοιπόν, είναι η βελτίωση του μεταβολικού ελέγχου, η πρόληψη ή η καθυστέρηση των επιπλοκών και η διατήρηση της λειτουργίας των βήτα κυττάρων.
Μερικά άτομα με ΛΑΔΕ είναι σε θέση να διαχειριστούν τα σάκχαρά τους, τουλάχιστον νωρίς, με μέτρα τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου της πρόσληψης υδατανθράκων και της αύξησης της σωματικής δραστηριότητας. Τα χάπια για τον διαβήτη και τα ενέσιμα φάρμακα χωρίς ινσουλίνη μπορούν επίσης να είναι αποτελεσματικά από νωρίς. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- μετφορμίνη
- Αναστολείς DPP-4, όπως Januvia (σιταγλιπτίνη) και Onglyza (σαξαγλιπτίνη)
- Αγωνιστές GLP-1, όπως Ozempic (σεμαγλουτίδη), Trulicity (ντουλαγλουτίδη) και Byetta (εξενατίδη)
- Θειαζολιδινεδιόνες, όπως η πιογλιταζόνη
Οι σουλφονυλουρίες, όπως η γλιπιζίδη, η γλιμεπιρίδη ή η γλυβουρίδη, δεν συνιστώνται επειδή μπορούν να εξαντλήσουν τα βήτα κύτταρα της ινσουλίνης. Και οι αναστολείς SGLT2, όπως το Farxiga (δαπαγλιφλοζίνη) και το Jardiance (εμπαγλιφλοζίνη) δεν έχουν μελετηθεί καλά για τη θεραπεία του ΛΑΔΕ, αλλά πιθανότατα δεν συνιστώνται λόγω της σχέσης τους με την πρόκληση διαβητικής κετοξέωσης (DKA).
Με την πάροδο του χρόνου, τα μέτρα για τον τρόπο ζωής και η χρήση των παραπάνω φαρμάκων γενικά δεν αρκούν για τη διαχείριση του σακχάρου στο αίμα. Σε αυτό το σημείο είναι απαραίτητη η χρήση ινσουλίνης. Εάν σας συνταγογραφηθεί ινσουλίνη, ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης μπορεί επίσης να σας ζητήσει να συνεχίσετε με άλλα φάρμακα για τον διαβήτη που παίρνατε επίσης.
Η παρακολούθηση του σακχάρου στο αίμα είναι ένα σημαντικό μέρος της διαχείρισης οποιουδήποτε τύπου διαβήτη, συμπεριλαμβανομένου του ΛΑΔΕ. Ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης ή ένας εκπαιδευτής για τον διαβήτη μπορεί να σας βοηθήσει να ξεκινήσετε με την παρακολούθηση του σακχάρου στο αίμα και στο πότε και πόσο συχνά να ελέγχετε το σάκχαρό σας.
Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε ΛΑΔΕ, με βάση τα παραπάνω κριτήρια, μιλήστε με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης. Υποστηρίξτε τον εαυτό σας και να είστε επίμονοι, ώστε να μπορείτε να κάνετε τις κατάλληλες εξετάσεις για να λάβετε μια διάγνωση και να ξεκινήσετε ένα σχέδιο θεραπείας που θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τον διαβήτη σας και να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών.
