Υπάρχει μια μακροχρόνια πεποίθηση στην πρόληψη του διαβήτη ότι η απώλεια βάρους είναι ο κύριος τρόπος για τη μείωση του κινδύνου ασθένειας. Μια νέα μελέτη το αμφισβητεί αυτό.
Για δεκαετίες, οι γιατροί λένε στα άτομα που έχουν διαγνωστεί με προδιαβήτη –μια πάθηση που επηρεάζει έως και έναν στους τρεις ενήλικες ανάλογα με την ηλικία– το ίδιο πράγμα: να τρώνε υγιεινά και να χάνουν βάρος για να αποφύγουν την εμφάνιση διαβήτη.
Αυτή η προσέγγιση δεν έχει λειτουργήσει για όλους. Παρά τις αμετάβλητες ιατρικές συστάσεις για περισσότερα από 20 χρόνια, η συχνότητα εμφάνισης του διαβήτη συνεχίζει να αυξάνεται παγκοσμίως. Οι περισσότεροι άνθρωποι με προδιαβήτη δυσκολεύονται να επιτύχουν τους στόχους απώλειας βάρους, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνονται και να εξακολουθούν να διατρέχουν υψηλό κίνδυνο διαβήτη.
Η τελευταία έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, αποκαλύπτει μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Διαπιστώσανε ότι ο προδιαβήτης μπορεί να εισέλθει σε ύφεση – με το σάκχαρο στο αίμα να επιστρέφει στο φυσιολογικό – ακόμη και χωρίς απώλεια βάρους.
Περίπου ένας στους τέσσερις ανθρώπους που συμμετέχουν σε προγράμματα παρέμβασης στον τρόπο ζωής επαναφέρουν το σάκχαρό τους στο φυσιολογικό χωρίς να χάσουν βάρος. Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή η ύφεση με σταθερό βάρος προστατεύει από τον μελλοντικό διαβήτη εξίσου αποτελεσματικά με την ύφεση που επιτυγχάνεται μέσω της απώλειας βάρους.
Αυτό αντιπροσωπεύει μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι γιατροί θα μπορούσαν να θεραπεύσουν τους υπέρβαρους ή παχύσαρκους ασθενείς που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για διαβήτη. Πώς όμως είναι δυνατόν να μειωθούν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα χωρίς να χάσουν βάρος ή ακόμα και ενώ παίρνουν βάρος;
Η απάντηση βρίσκεται στο πώς κατανέμεται το λίπος σε όλο το σώμα. Δεν συμπεριφέρεται όλο το σωματικό λίπος με τον ίδιο τρόπο.
Το σπλαχνικό λίπος βαθιά στην κοιλιά μας, που περιβάλλει τα εσωτερικά μας όργανα, λειτουργεί ως μεταβολικός παράγοντας. Αυτό το λίπος στην κοιλιά προκαλεί χρόνια φλεγμονή που επηρεάζει την ινσουλίνη – την ορμόνη που είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Όταν η ινσουλίνη δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά, η γλυκόζη στο αίμα αυξάνεται.
Αντίθετα, το υποδόριο λίπος –το λίπος ακριβώς κάτω από το δέρμα μας– μπορεί να είναι ευεργετικό. Αυτός ο τύπος λιπώδους ιστού παράγει ορμόνες που βοηθούν την ινσουλίνη να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά. Η νέα μελέτη δείχνει ότι τα άτομα που αντιστρέφουν τον προδιαβήτη χωρίς απώλεια βάρους μετακινούν το λίπος από βαθιά μέσα στην κοιλιά τους κάτω από το δέρμα τους, ακόμη και αν το συνολικό τους βάρος παραμένει το ίδιο.
Έχουνε επίσης αποκαλύψει ένα άλλο κομμάτι του παζλ. Οι φυσικές ορμόνες που μιμούνται νέα φάρμακα απώλειας βάρους όπως τα Wegovy και Mounjaro φαίνεται να παίζουν κρίσιμο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Αυτές οι ορμόνες, ιδιαίτερα το GLP-1, βοηθούν τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος να εκκρίνουν ινσουλίνη όταν αυξάνονται τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Τα άτομα που αντιστρέφουν τον προδιαβήτη τους χωρίς να χάσουν βάρος φαίνεται να ενισχύουν φυσικά αυτό το ορμονικό σύστημα, ενώ ταυτόχρονα καταστέλλουν άλλες ορμόνες που συνήθως οδηγούν σε υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης.
Στόχευση της ανακατανομής λίπους, όχι μόνο της απώλειας βάρους
Οι πρακτικές επιπτώσεις είναι ενθαρρυντικές. Αντί να επικεντρώνονται μόνο στη ζυγαριά, τα άτομα με προδιαβήτη μπορούν να επιδιώξουν να μετατοπίσουν το σωματικό λίπος με δίαιτα και άσκηση.
Η έρευνα δείχνει ότι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, που είναι άφθονα στις μεσογειακές δίαιτες πλούσιες σε ιχθυέλαιο, ελιές και ξηρούς καρπούς, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του σπλαχνικού λίπους στην κοιλιά. Ομοίως, η προπόνηση αντοχής μπορεί να μειώσει το κοιλιακό λίπος ακόμη και χωρίς συνολική απώλεια βάρους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η απώλεια βάρους πρέπει να εγκαταλειφθεί ως στόχος – παραμένει ευεργετική για τη συνολική υγεία και την πρόληψη του διαβήτη. Ωστόσο, τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η επίτευξη φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, ανεξάρτητα από τις αλλαγές βάρους, θα πρέπει να γίνει πρωταρχικός στόχος για τη θεραπεία του προδιαβήτη.
Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους που έχουν δυσκολευτεί με τα παραδοσιακά προγράμματα απώλειας βάρους, αλλά θα μπορούσαν ακόμα να επιτύχουν ουσιαστικές βελτιώσεις στην υγεία μέσω μεταβολικών αλλαγών.
Για τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, η παρούσα έρευνα υποδηλώνει την ανάγκη διεύρυνσης των θεραπευτικών προσεγγίσεων πέρα από τις παρεμβάσεις που επικεντρώνονται στο βάρος. Η παρακολούθηση των βελτιώσεων στη γλυκόζη του αίματος και η ενθάρρυνση της ανακατανομής του λίπους μέσω στοχευμένης διατροφής και άσκησης θα μπορούσαν να προσφέρουν εναλλακτικές οδούς πρόληψης του διαβήτη για ασθενείς που δυσκολεύονται ιδιαίτερα με την απώλεια βάρους.
Οι επιπτώσεις επεκτείνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου ο διαβήτης αποτελεί ένα από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα προβλήματα υγείας. Αναγνωρίζοντας ότι ο προδιαβήτης μπορεί να βελτιωθεί χωρίς απώλεια βάρους, ανοίγονται νέες δυνατότητες για την πρόληψη μιας ασθένειας που επηρεάζει εκατοντάδες εκατομμύρια παγκοσμίως και συνεχίζει να εξαπλώνεται ραγδαία.
Αυτή η έρευνα αναδιατυπώνει ριζικά την πρόληψη του διαβήτη, υποδηλώνοντας ότι οι βελτιώσεις στην μεταβολική υγεία –όχι μόνο η μείωση του βάρους– θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της κλινικής πρακτικής. Για τα πολλά άτομα που ζουν με προδιαβήτη και έχουν νιώσει αποθαρρυμένα από τις ανεπιτυχείς προσπάθειες απώλειας βάρους, αυτό προσφέρει ανανεωμένη ελπίδα και πρακτικές εναλλακτικές στρατηγικές για τη μείωση του κινδύνου διαβήτη.
