Ο διαβήτης τύπου 2 (ΣΔΤ2), που κάποτε θεωρούνταν ασθένεια που εμφανίζεται στην ενήλικη ζωή, αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς στα παιδιά και τους εφήβους. Πριν από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, μόνο το 1% έως 2% των νέων με διαβήτη είχαν ΣΔΤ2. Σήμερα, ο αριθμός αυτός έχει εκτοξευθεί σε ποσοστό μεταξύ 24% και 45%, με τη μέση ηλικία διάγνωσης να κυμαίνεται γύρω στα 13 έτη.
Αυτή η ανησυχητική τάση συμβαδίζει στενά με τη συνεχιζόμενη αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας. Ενώ η γενετική, η διατροφή και η σωματική δραστηριότητα παίζουν ρόλο στον κίνδυνο ΣΔΤ2, νέα έρευνα από το Κολλέγιο Ιατρικής Charles E. Schmidt του Πανεπιστημίου Florida Atlantic υπογραμμίζει έναν άλλο βασικό παράγοντα στον κίνδυνο ΣΔΤ2: το πού ζει ένα παιδί.
Οι ερευνητές διεξήγαγαν μια μελέτη μεγάλης κλίμακας για να διερευνήσουν πώς εμφανίζεται ο ΣΔΤ2 στα μικρότερα παιδιά. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από την Εθνική Έρευνα για την Υγεία των Παιδιών που εκτείνεται από το 2016 έως το 2020, η ομάδα επικεντρώθηκε σε μια υποομάδα παιδιών από τη γέννηση έως την ηλικία των 5 ετών – μια σπάνια μελετημένη δημογραφική ομάδα στην έρευνα για τον ΣΔ τύπου 2.
Η μελέτη ανέλυσε τις απαντήσεις από τους φροντιστές περισσότερων από 174.000 παιδιών σε εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 50.000 στην ομάδα της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Οι ερευνητές εξέτασαν όχι μόνο τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα, αλλά και ευρύτερες επιρροές, όπως οι συνθήκες της γειτονιάς, η υγεία των φροντιστών, η επισιτιστική ασφάλεια και η συμμετοχή σε κυβερνητικά προγράμματα βοήθειας. Στόχος τους: να κατανοήσουν καλύτερα πώς οι πρώιμες εμπειρίες ζωής και τα περιβάλλοντα μπορούν να διαμορφώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ τύπου 2.
Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Pediatric Research, διαπίστωσαν ότι ενώ η συνολική συχνότητα εμφάνισης ΣΔ τύπου 2 σε παιδιά κάτω των 5 ετών παρέμεινε χαμηλή και σχετικά σταθερή κατά τη διάρκεια της πενταετούς περιόδου, η ανάπτυξη της νόσου φαίνεται να συνδέεται περισσότερο με κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες παρά μόνο με ατομικές συμπεριφορές.
Ορισμένα χαρακτηριστικά της γειτονιάς και του νοικοκυριού ξεχώρισαν. Για παράδειγμα, τόσο το 2016 όσο και το 2020, η ύπαρξη βιβλιοθήκης κοντά συσχετίστηκε σημαντικά με τις διαγνώσεις ΣΔ τύπου 2 στην παιδική ηλικία. Αυτή η συσχέτιση θεωρείται ότι αντικατοπτρίζει ευρύτερα πρότυπα γειτονιάς και συμπεριφοράς που ενθαρρύνουν τις καθιστικές, εσωτερικές δραστηριότητες παρά τη φυσική ενασχόληση σε εξωτερικούς χώρους. Οι βιβλιοθήκες τείνουν να αντικατοπτρίζουν περισσότερο αστικά περιβάλλοντα σε σύγκριση με περιοχές με υψηλή δυνατότητα περπατήματος στη γειτονιά και χώρους πρασίνου.
«Έρευνες έχουν δείξει ότι τα περιβάλλοντα γειτονιάς – όπως η παρουσία πεζοδρομίων, πάρκων ή άλλων χώρων πρασίνου – μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την ικανότητα ενός παιδιού να συμμετέχει σε σωματική δραστηριότητα και, με τη σειρά τους, να επηρεάσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων ασθενειών όπως ο διαβήτης τύπου 2», δήλωσε η Lea Sacca, Ph.D., κύρια συγγραφέας και επίκουρη καθηγήτρια υγείας του πληθυσμού στο Schmidt College of Medicine.
Οι φροντιστές ανέφεραν επίσης όλο και περισσότερο προβλήματα γειτονιάς, όπως τα σκουπίδια και οι βανδαλισμοί. Αυτές οι περιβαλλοντικές ανησυχίες αυξήθηκαν σταθερά μεταξύ 2016 και 2020 και ήταν εμφανείς τόσο στο συνολικό δείγμα όσο και στη νεότερη ηλικιακή ομάδα. Άλλες αξιοσημείωτες συσχετίσεις που προέκυψαν στην πρώιμη παιδική ηλικία περιλαμβάνουν τη λήψη βοήθειας από γείτονες το 2016 και τη δυνατότητα περπατήματος στη γειτονιά το 2019.
Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν επίσης ότι το 2017, η πρόσβαση σε δωρεάν ή μειωμένου κόστους γεύματα έδειξε παρόμοια σύνδεση με τα χαρακτηριστικά της γειτονιάς και του νοικοκυριού. Από το 2019 έως το 2020, υπήρξε μια αξιοσημείωτη αύξηση στη χρήση κυβερνητικών προγραμμάτων βοήθειας, όπως κουπόνια τροφίμων, δωρεάν προγράμματα γευμάτων και χρηματική υποστήριξη. Ενώ αυτά τα προγράμματα μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας, ο αντίκτυπός τους στην ποιότητα της διατροφής είναι πιο περίπλοκος.
Η συμμετοχή σε προγράμματα όπως το SNAP και τα σχολικά γεύματα έχει συνδεθεί με την αυξημένη πρόσληψη επεξεργασμένων, ενεργειακά πυκνών τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λιπαρά, τα οποία μπορεί να συμβάλλουν στον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
«Ενώ αυτό το εύρημα θα μπορούσε να υποδηλώνει βελτιωμένη πρόσβαση σε τρόφιμα, προηγούμενες έρευνες δείχνουν ότι η εξάρτηση από την επισιτιστική βοήθεια δεν ισοδυναμεί πάντα με καλύτερη διατροφή», δήλωσε η Sacca. «Για παράδειγμα, τα παιδιά σε νοικοκυριά με επισιτιστική ανασφάλεια τείνουν να έχουν χειρότερο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και υψηλότερα ποσοστά νοσηλείας. Ορισμένες έρευνες υποδηλώνουν ακόμη και ότι οι συμμετέχοντες σε προγράμματα όπως το SNAP μπορεί να έχουν χειρότερη ποιότητα διατροφής από τους μη συμμετέχοντες από νοικοκυριά με παρόμοια χαμηλό εισόδημα».
Οι ερευνητές λένε ότι οι αποτελεσματικές προσπάθειες πρόληψης και έγκαιρης ανίχνευσης του διαβήτη τύπου 2 πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τόσο τους περιβαλλοντικούς παράγοντες όσο και την ποιότητα των τροφίμων – ιδιαίτερα τον σχεδιασμό της γειτονιάς και την πρόσβαση σε θρεπτικές επιλογές – για διαρκή και ευρεία επίδραση.
Παρ’ όλα αυτά, η παχυσαρκία παραμένει ο ισχυρότερος και πιο συνηθισμένος παράγοντας κινδύνου για τον διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά. Τα παιδιά που είναι σημαντικά υπέρβαρα έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν την ασθένεια μέχρι την ηλικία των 25 ετών σε σχέση με εκείνα με υγιές βάρος.
«Καθώς τα ποσοστά παχυσαρκίας συνεχίζουν να αυξάνονται, ειδικά μεταξύ των μικρών παιδιών, οι προσπάθειες πρόληψης είναι κρίσιμες», δήλωσε η Sacca.
Ένας ιδιαίτερα επείγων στόχος είναι η μείωση της κατανάλωσης ζαχαρούχων ποτών, τα οποία συνδέονται στενά τόσο με την παχυσαρκία όσο και με τον κίνδυνο διαβήτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν το 70% των παιδιών ηλικίας 2 έως 5 ετών καταναλώνουν ζαχαρούχα ποτά καθημερινά. Ενώ ορισμένες σχολικές πολιτικές, όπως οι περιορισμοί στα αυτόματα μηχανήματα πώλησης και οι φόροι σε μικρά ποτά, έχουν οδηγήσει σε μικρές μειώσεις στην κατανάλωση στους σχολικούς χώρους, η συνολική πρόσληψη παραμένει υψηλή.
Οι ερευνητές υποδεικνύουν ότι ενδέχεται να χρειαστούν πιο δυναμικές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των πλήρων απαγορεύσεων στα σχολεία και μεγαλύτερων φόρων. Ταυτόχρονα, στοιχεία από επιτυχημένα σχολικά προγράμματα δείχνουν ότι η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας μεταξύ των παιδιών είναι εφικτή με την κατάλληλη υποστήριξη.
«Η αύξηση του διαβήτη τύπου 2 με πρώιμη έναρξη αποτελεί αυξανόμενη ανησυχία για τη δημόσια υγεία», δήλωσε η Sacca. «Η αντιμετώπισή της απαιτεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική. Αυτό περιλαμβάνει τη βελτίωση της πρόσβασης σε θρεπτικά τρόφιμα, τη δημιουργία πιο υγιεινών γειτονικών περιβαλλόντων και την επένδυση σε πολιτικές που προάγουν τη μακροπρόθεσμη ευεξία από την αρχή της ζωής».
Συγγραφείς της μελέτης είναι οι φοιτητές ιατρικής του FAU, Ayden Dunn, Paige Brinzo, Sahar Kaleem, Austin Lent, Madison Etzel, Jennifer Mendonca, Vama Jhumkhawala και Milad Khoury, M.D., κλινικός συνεργάτης επίκουρος καθηγητής ενδοκρινολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του FAU.
