Ως οδοντίατρος και ερευνητής δημόσιας υγείας, ο Vikram Niranjan για χρόνια έβλεπε το ίδιο μοτίβο. Οι ασθενείς με λοιμώξεις βαθιάς ρίζας συχνά είχαν ευρύτερα προβλήματα υγείας, ιδιαίτερα εκείνοι με διαβήτη. Δεν είχε καταλάβει ακόμα γιατί. Τώρα, επιστημονικές μελέτες αρχίζουν να εξηγούν τη σύνδεση: η θεραπεία μιας βαθιάς οδοντικής λοίμωξης μπορεί επίσης να βοηθήσει το σώμα να διαχειριστεί το σάκχαρο στο αίμα.
Μια οδοντική λοίμωξη μπορεί να φαίνεται σαν ένα σχετικά μικρό πρόβλημα υγείας, αλλά οι επιπτώσεις της μπορούν να φτάσουν πολύ πέρα από το στόμα. Πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι άτομα που υποβλήθηκαν σε ενδοδοντική θεραπεία για μακροχρόνιες λοιμώξεις στην άκρη της ρίζας παρουσίασαν χαμηλότερο σάκχαρο στο αίμα και μειωμένη φλεγμονή τα επόμενα δύο χρόνια.
Το ίδιο μοτίβο παρατηρήθηκε επίσης σε μια διαχρονική μεταβολομική ανάλυση, η οποία είναι ένας τύπος έρευνας που παρακολουθεί τους ανθρώπους με την πάροδο του χρόνου και χρησιμοποιεί λεπτομερείς εξετάσεις αίματος για να μετρήσει εκατοντάδες μικρά μόρια που δείχνουν πώς λειτουργεί το σώμα. Επιτρέπει στους επιστήμονες να δουν πώς μια θεραπεία επηρεάζει τον συνολικό μεταβολισμό, όχι μόνο το μολυσμένο δόντι.
Οι ασθενείς στη μεταβολική ανάλυση είχαν κορυφαία περιοδοντίτιδα, η οποία είναι μια βαθιά λοίμωξη γύρω από την ίδια την άκρη της ρίζας ενός δοντιού. Συχνά δεν προκαλεί πόνο, επομένως πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι το έχουν μέχρι να εμφανιστεί σε μια ακτινογραφία.
Οι εξετάσεις αίματος πριν και μετά τη θεραπεία έδειξαν βελτιώσεις στο μακροπρόθεσμο σάκχαρο του αίματος και στους δείκτες που συνδέονται με την καρδιακή και μεταβολική υγεία. Η απλή αφαίρεση του μολυσμένου ιστού μέσα στο δόντι φάνηκε να ωφελεί τον οργανισμό μακριά από το σημείο της μόλυνσης.
Ένας λόγος είναι ότι αυτές οι μολύνσεις δεν παραμένουν πάντα τοπικές. Όταν τα βακτήρια φτάνουν στους ιστούς γύρω από τη ρίζα του δοντιού, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά. Εάν η μόλυνση επιμένει, το σώμα παράγει φλεγμονή χαμηλού βαθμού: μια συνεχή, σιγοβράζουσα ανοσοαπόκριση που δεν απενεργοποιείται ποτέ πλήρως.
Αυτός ο τύπος φλεγμονής υποβάθρου μπορεί να εξαπλωθεί μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Μπορεί να δυσκολέψει τον οργανισμό να ρυθμίσει αποτελεσματικά το σάκχαρο, επειδή η χρόνια φλεγμονή παρεμβαίνει στον τρόπο λειτουργίας της ινσουλίνης, μειώνοντας την ικανότητα του σώματος να μετακινεί το σάκχαρο από το αίμα στα κύτταρα.
Για να κατανοήσουν πώς αυτό το τοπικό πρόβλημα μπορεί να προκαλέσει επιπτώσεις σε ολόκληρο τον οργανισμό, οι ερευνητές έχουν συγκεντρώσει τα στοιχεία: μια αφηγηματική ανασκόπηση συνοψίζει τα ευρήματα από πολλές μελέτες και χαρτογραφεί τις βιολογικές οδούς που μπορεί να συνδέουν την κορυφαία περιοδοντίτιδα με ευρύτερη συστηματική νόσο.
Στοματικές λοιμώξεις και διαβήτης
Πολλές μελέτες έχουν διερευνήσει αυτή τη σύνδεση μεταξύ στοματικών λοιμώξεων και διαβήτη, και αυτά τα ευρήματα μπορούν να συνοψιστούν πιο απλά. Μια ανασκόπηση επτά μελετών διαπίστωσε ότι τα άτομα με διαβήτη είναι πιο πιθανό να έχουν επίμονες αλλοιώσεις γύρω από δόντια που έχουν υποστεί αγωγή με ρίζα.
Σε αυτήν την περίπτωση, ο διαβήτης είναι αυτός που αυξάνει τον κίνδυνο αργής επούλωσης – όχι το αντίστροφο. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα αποδυναμώνει την ανοσολογική απόκριση και διαταράσσει την αποκατάσταση των οστών, επομένως οι αλλοιώσεις στην άκρη της ρίζας (που φαίνονται στις ακτινογραφίες ως πιο σκούρες περιοχές όπου το οστό δεν έχει επουλωθεί σωστά) είναι πιο συχνές.
Μια άλλη ανασκόπηση διαπίστωσε ότι τα άτομα με διαβήτη αντιμετωπίζουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης νέας κορυφαίας περιοδοντίτιδας σε δόντια με πλήρωση ρίζας σε σύγκριση με άτομα χωρίς διαβήτη. Μια κλινική μελέτη που περιελάμβανε εκατοντάδες δόντια με πλήρωση ρίζας ανέφερε την ίδια τάση.
Οι ασθενείς με διαβήτη είχαν πιο επίμονες αλλοιώσεις από εκείνους χωρίς, γεγονός που αντανακλά τον χειρότερο γλυκαιμικό έλεγχο – που σημαίνει ότι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα παραμένουν σταθερά υψηλότερα από τα συνιστώμενα, κάτι που είναι γνωστό ότι επιβραδύνει την επούλωση σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων των οστών και του συνδετικού ιστού.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτή τη σύνδεση μπορούν να βρεθούν σε κλινικές οδηγίες από οργανισμούς για τον διαβήτη και τη στοματική υγεία, καθώς και σε έρευνα για την επούλωση τραυμάτων και τον γλυκαιμικό έλεγχο, οι οποίες όλες υπογραμμίζουν πώς το υψηλό σάκχαρο στο αίμα επηρεάζει αρνητικά την ανοσολογική λειτουργία και την επιδιόρθωση των ιστών.
Οι ερευνητές μελετούν τώρα τι συμβαίνει όταν αυτές οι λοιμώξεις αντιμετωπίζονται με επιτυχία. Μια μελέτη που χρησιμοποίησε λεπτομερείς μεταβολικές εξετάσεις διαπίστωσε ότι η ενδοδοντική θεραπεία όχι μόνο επέλυσε τη λοίμωξη, αλλά οδήγησε επίσης σε καλύτερο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και σε μειώσεις των φλεγμονωδών δεικτών.
Η ενδοδοντική θεραπεία αφαιρεί τον μολυσμένο ιστό και σφραγίζει τον χώρο, εμποδίζοντας τα βακτήρια και τις τοξίνες να επηρεάσουν τους περιβάλλοντες ιστούς. Μια άλλη μελέτη επιβεβαίωσε ότι ενώ οι βλάβες στα δόντια που έχουν υποστεί ενδοδοντική θεραπεία επουλώνονται πιο αργά σε άτομα με διαβήτη, βελτιώνονται μόλις αντιμετωπιστεί η λοίμωξη. Ακόμη και η σταδιακή επούλωση φαίνεται να ωφελεί τον οργανισμό στο σύνολό του.
Αυτά τα ευρήματα αντικατοπτρίζουν όσα γνωρίζουμε για την ασθένεια των ούλων. Η θεραπεία των λοιμώξεων των ούλων μπορεί να βελτιώσει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα σε άτομα με διαβήτη, μια σχέση που υποστηρίζεται από μελέτες που δείχνουν ότι η περιοδοντική θεραπεία – επαγγελματική θεραπεία για την αφαίρεση της πλάκας, της πέτρας και της λοίμωξης από κάτω από τη γραμμή των ούλων – μειώνει μέτρια τα επίπεδα HbA1c.
Η HbA1c είναι ένα μέτρο του μέσου σακχάρου στο αίμα σε διάστημα αρκετών εβδομάδων, επομένως ακόμη και μια μικρή μείωση υποδηλώνει βελτιωμένο μακροπρόθεσμο έλεγχο της γλυκόζης. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η μείωση της χρόνιας φλεγμονής στο στόμα μπορεί να βοηθήσει το σώμα να ρυθμίσει το σάκχαρο πιο αποτελεσματικά.
Τι κάνει τις μολύνσεις στην άκρη της ρίζας του δοντιού τόσο ενδιαφέρουσες; Το πόσο εύκολο είναι να τις παραβλέψουμε. Σε αντίθεση με την ουλίτιδα, η οποία συχνά προκαλεί πόνο, πρήξιμο ή αιμορραγία, οι λοιμώξεις της κορυφής μπορεί να υπάρχουν σιωπηλά, ενώ η φλεγμονή εξαπλώνεται ήσυχα σε όλο το σώμα. Οι κριτικές για την κορυφαία περιοδοντίτιδα τονίζουν πόσο συχνά περνάει απαρατήρητη.
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι οι ενδοδοντικές θεραπείες αποτελούν θεραπεία για τον διαβήτη. Οι αλλαγές που παρατηρούνται σε μελέτες είναι μέτριες και εξαρτώνται από παράγοντες όπως η σοβαρότητα της λοίμωξης και η συνολική υγεία.
Και οι ερευνητές είναι σαφείς ότι η αιτιότητα δεν έχει ακόμη τεκμηριωθεί, επομένως χρειάζονται πιο ελεγχόμενες δοκιμές. Αλλά η έρευνα υποδηλώνει έντονα ότι η στοματική υγεία έχει ευρύτερο ρόλο στην μεταβολική υγεία από ό,τι αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι άνθρωποι.
Για άτομα με διαβήτη ή που διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης, αυτή η σύνδεση έχει σημασία. Ένα επώδυνο δόντι, ή ακόμα και ένα που απλώς αισθάνεται διαφορετικό, θα μπορούσε να είναι κάτι περισσότερο από ένα τοπικό πρόβλημα.
Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν επίσης ένα μεγαλύτερο ζήτημα, το οποίο είναι ότι η οδοντιατρική φροντίδα και η ιατρική φροντίδα συχνά αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστοί κόσμοι. Η έρευνα για τις ενδοδοντικές λοιμώξεις δείχνει πόσο στενά συνδεδεμένες μπορούν να είναι. Ένα σωστά θεραπευμένο δόντι μπορεί να σώσει περισσότερα από ένα χαμόγελο. Μπορεί να συμβάλει σε καλύτερη συνολική υγεία.
Ο κρίσιμος σύνδεσμος μεταξύ της στοματικής υγείας και του διαβήτη – Γλυκούλι
