Είναι δύσκολο να το πιστέψει κανείς, όμως πριν από πολύ καιρό οι σύριγγες ήταν γυάλινες και οι αντλίες ινσουλίνης δεν υπήρχαν. Δεν υπήρχαν επίσης φάρμακα όπως η μετφορμίνη, ή άλλου είδους σκευάσματα που βοηθούν τον οργανισμό ανθρώπων με διαβήτη τύπου 2 να παράγει περισσότερη ινσουλίνη, ή να χρησιμοποιεί αυτή που παράγει πιο αποτελεσματικά. Τώρα πια, έχουμε πρόσβαση σε συστήματα αντλίας ινσουλίνης που παρακολουθούν τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος και προσαρμόζουν αυτόματα τις δόσεις της ινσουλίνης. Είναι προφανές ότι στον τομέα του διαβήτη, έχει γίνει μεγάλη πρόοδος.
Η πρόοδος όμως δεν αφορά μόνο την ίδια την ασθένεια, αλλά και τις κοινωνικές ομάδες των ατόμων που εργάζονται στον τομέα της καινοτομίας. Αν και υπάρχουν ακόμη περισσότεροι άνδρες ερευνητές απ’ ότι γυναίκες, αυτό είναι κάτι που σιγά σιγά αλλάζει. Ο αριθμός των γυναικών που εργάζονται ως επιστήμονες στον βιολογικό, τον αγροτικό και τον περιβαλλοντικό τομέα, έχει διπλασιαστεί στην εικοσαετία μεταξύ 1993 και 2010. Σχεδόν οι μισοί επιστήμονες σε αυτούς τους τομείς σήμερα είναι γυναίκες.
Με την ευκαιρία της ημέρας της γυναίκας, σας παρουσιάζουμε πέντε γυναίκες που παίζουν βασικό ρόλο στην πρόοδο της έρευνας σχετικά με το διαβήτη.
Davene Wright, PhD
Εργασία: Ερευνήτρια στο Κέντρο Υγείας, Συμπεριφοράς και Ανάπτυξης Παίδων του Ινστιτούτου για την Έρευνα στα Παιδιά, του Σηατλ των ΗΠΑ, και Βοηθός Καθηγητή Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Washington.
Ειδικότητα: Παχυσαρκία και Διαβήτης στην Παιδική Ηλικία.
Πολλοί, όταν ακούν τη λέξη επιστήμονας, φαντάζονται έναν άντρα με άσπρη ποδιά να δουλεύει σε ένα εργαστήριο. Η Davene Wright, PhD, δεν είναι τέτοιου είδους επιστήμονας. Έχοντας ειδικότητα στην παιδιατρική και την υγειονομική πολιτική, η δουλειά της είναι να παίρνει αποφάσεις, να προσφέρει ενθάρρυνση και να διερευνά τη σχέση κόστους – αποτελεσματικότητας της κάθε προσέγγισης που έχει ως στόχο την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και του διαβήτη στην παιδική ηλικία.
“Όταν ήμουν 16 χρονών, έκανα αίτηση για να κάνω πρακτική στο Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (CDC) στην Ατλάντα, και με δέχτηκαν” λέει η ίδια. “Όταν έφτασε η ώρα να πάω στο κολλέγιο, ήξερα ότι ήθελα να ασχοληθώ με τη δημόσια υγεία.” Όσο ήταν ακόμη στο Λύκειο, η Wright άρχισε να ενδιαφέρεται για την παχυσαρκία και τον διαβήτη τύπου 2. “Πρόκειται για δύο θέματα υγείας που απασχολούν πολύ κόσμο, και που για την καταπολέμησή τους χρειάζονται καινοτόμες, επιστημονικά ενδελεχείς λύσεις”.
Η Wright αυτή τη στιγμή ασχολείται με διάφορες έρευνες που έχουν σκοπό να βοηθήσουν παιδιά και εφήβους με διαβήτη. Για μια από τις δοκιμές που βρίσκεται σε εξέλιξη και χρηματοδοτείται από την Αμερικανική Εταιρία Διαβήτη (ADA), σχεδιάζει μαζί με τους συναδέλφους της ένα πείραμα που έχει τον εξής σκοπό. Να διαπιστώσει τι θα γινόταν αν πλήρωνε νέους που πάσχουν από διαβήτη τύπου 1 για να επιτελούν κάποιες απαραίτητες πράξεις για την υγεία τους (για παράδειγμα να φοράνε αντλία ινσουλίνης για ένα μήνα, ή να ελέγχουν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα καθημερινά). Αυτό που θέλει να διαπιστώσει είναι κατά πόσο αυτό με αυτόν τον τρόπο θα κατάφερναν να ακολουθήσουν την αγωγή τους και τι αντίκτυπο θα είχε αυτό στην υγεία τους αλλά και στην εξοικονόμηση χρημάτων εκ μέρους των ασφαλιστικών εταιριών.
“Μακροπρόθεσμα, θα θέλαμε να υπολογίσουμε τι θα αποφέρει η επένδυση στις ασφαλιστικές εταιρίες”, λέει, τονίζοντας ότι η εισαγωγή στο νοσοκομείο λόγω επιπλοκών είναι δαπανηρή. “Θα σύμφερε, για παράδειγμα, να πληρώναμε έναν συγκεκριμένο αριθμό παιδιών 500 δολάρια το καθένα, αν καταφέρναμε να γλυτώσουμε μια περίπτωση διαβητικής κετοξέωσης;”
Σε μια άλλη δοκιμή που βρίσκεται σε εξέλιξη, σε ένα μέρος της πολυκεντρικής μελέτης SEARCH for Diabetes in Youth (ΨΑΧΝΟΥΜΕ για τον Διαβήτη στου Νέους), η Wright προσπαθεί να διαπιστώσει το πως η επισιτιστική ανασφάλεια – το να μην έχει κάποιος σταθερή πρόσβαση σε θρεπτικές τροφές και/ή να μην έχει χρήματα για να αγοράσει υγιεινές τροφές – επηρεάζει τη διαχείριση του διαβήτη τύπου 1 και 2 σε νεαρά άτομα.
Η υπόθεση είναι η εξής: Κάποιος που δεν έχει αρκετά χρήματα για φαγητό, είναι λιγότερο πιθανό να αγοράζει τακτικά τα ακριβά φάρμακα που χρειάζεται για τη διαχείριση του διαβήτη, ή να πάει στο γιατρό, γεγονός που οδηγεί σε χειρότερη διαχείριση του διαβήτη και σε περισσότερες νοσηλείες στην εντατική. “Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν ασφάλεια και τα φάρμακα αυτά είναι ακριβά” λέει η Wright. “Η οικονομία που κάνουν πολλοί διαβητικοί στην ινσουλίνη, είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Για ανθρώπους με διαβήτη τύπου 1, είναι σαν να κάνουν οικονομία στο οξυγόνο.”
Ο απώτερος στόχος της Wright είναι να βρει τρόπους να βοηθήσει τα νεαρά άτομα με διαβήτη να ελέγξουν καλύτερα την ασθένειά τους. “Η περίοδος της εφηβείας είναι δύσκολη από μόνη της” λέει. “Είναι εξαιρετικά δύσκολο για ένα νεαρό άτομο να περνάει την εφηβεία και να έχει διαβήτη.”
Melena Bellin, MD
Εργασία: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας και Χειρουργικής και Διευθύντρια του Ερευνητικού Προγράμματος σχετικά με την Αυτομεταμόσχευση (πρόκειται για τη μεταμόσχευση ιστών από το ένα μέρος του σώματος στο άλλο) του Ιατρικού και Παιδιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Μινεσότα.
Ειδικότητα: Μεταμόσχευση Νησιδίων του Παγκρέατος
Ως παιδιατρικός ενδοκρινολόγος, η Melena Bellin, MD, παρακολουθεί τακτικά παιδιά με διαβήτη. Ωστόσο, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, η έρευνά της δεν εστιαζόταν στην ίδια την ασθένεια.
Ως γνωστόν, το σώμα των ανθρώπων που πάσχουν από διαβήτη τύπου 1 δεν παράγει ινσουλίνη. Αυτή είναι μια κατάσταση που οι γιατροί προσπαθούν να αναστρέψουν εδώ και δεκαετίες, διερευνώντας τη λύση της μεταμόσχευσης κυττάρων των νησιδίων του παγκρέατος. Τυπικά, αυτή η διαδικασία συμπεριλαμβάνει τη συλλογή ομάδων κυττάρων των νησιδίων (που συμπεριλαμβάνουν τα β-κύτταρα που παράγουν την ινσουλίνη) από το πάγκρεας ενός δότη, και τη μεταμόσχευσή τους στο πάγκρεας του ασθενή που πάσχει από διαβήτη τύπου 1. Από τη διαδικασία αυτή δεν ωφελούνται μόνο οι διαβητικοί. Σε περιπτώσεις σοβαρής παγκρεατίτιδας (φλεγμονής του παγκρέατος) μπορεί να κριθεί απαραίτητη η αφαίρεση του παγκρέατος του ασθενούς. Έτσι, ο άνθρωπος αυτός δεν μπορεί πλέον να παράγει ινσουλίνη και χρειάζεται μια άλλη πηγή ινσουλίνης για να επιβιώσει.
Προσπαθώντας να βοηθήσουν αυτούς τους ασθενείς (που πάσχουν από παγκρεατίτιδα), οι ειδικοί του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Μινεσότα πραγματοποιούν μια επέμβαση που είναι γνωστή ως αυτόνομη μεταμόσχευση των κυττάρων των νησιδίων του παγκρέατος. Αυτό σημαίνει ότι τα κύτταρα συλλέγονται από το πάγκρεας του ίδιου του ασθενούς. Οι γιατροί αφαιρούν το πάγκρεας, απομονώνουν τα κύτταρα των νησιδίων που παράγουν ινσουλίνη και μετά τα εγχέουν στο συκώτι του ασθενούς.
Έχοντας εκτελέσει αυτήν την επέμβαση σε αρκετούς ανθρώπους με παγκρεατίτιδα και έχοντας παρακολουθήσει πως αντιδρά ο οργανισμός τους, η Bellin και οι συνάδελφοί της έχουν αποκτήσει μεγάλη εμπειρία στο τι είναι αυτό που χρειάζεται για να πετύχει μια μεταμόσχευση νησιδίων του παγκρέατος – κάτι που αφορά και τους ανθρώπους με διαβήτη.
Υπάρχουν, όμως, σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο περιπτώσεων. “Οι ασθενείς με παγκρεατίτιδα δεν πάσχουν από αυτοάνοση ασθένεια, και αυτό που λαμβάνουν με τη μεταμόσχευση είναι τα ίδια τους τα κύτταρα”, λέει η Bellin. Από την άλλη, οι άνθρωποι με διαβήτη τύπου 1 λαμβάνουν τα κύτταρα από το πάγκρεας κάποιου δότη. Χωρίς την βοήθεια από φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα, τα οποία όμως έχουν παρενέργειες, ο οργανισμός τους καταπολεμά αυτά τα ξένα κύτταρα.
Έχοντας δεδομένες αυτές τις προκλήσεις, “ο κύριος λόγος που θα κάναμε μεταμόσχευση κυττάρων των νησιδίων σε ασθενή με διαβήτη τύπου 1, θα ήταν επειδή αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα υπογλυκαιμίας.” λέει η Bellin. “Η αγωγή με ινσουλίνη μπορεί να γίνει επικίνδυνη αν παρουσιάζονται συχνά υπογλυκαιμίες, επιληπτικές κρίσεις και λιποθυμίες.” Η λύση της μεταμόσχευσης πρέπει να συζητηθεί με προσοχή μεταξύ του γιατρού και του ασθενή ώστε να είναι σίγουρο ότι τα οφέλη είναι περισσότερα από τους κινδύνους.
Τα περασμένα χρόνια, η Bellin έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην έρευνα που έχει ως στόχο να κάνει τις μεταμοσχεύσεις νησιδίων πιο ασφαλείς για ανθρώπους με διαβήτη τύπου 1. Αυτήν την περίοδο, ασχολείται με μια δοκιμή που χρηματοδοτείται από το Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (ΝΙΗ) και αφορά την φλεγμονή που παρουσιάζεται μετά από την μεταμόσχευση νησιδίων.
Η έγχυση νησιδίων στο συκώτι προκαλεί φλεγμονή. Ως αποτέλεσμα, πολλά από τα νησίδια καταστρέφονται στην αρχή της διαδικασίας της μεταμόσχευσης, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες ο ασθενής να παρουσιάσει διαβήτη μετά από τη μεταμόσχευση. Αυτό που μελετά είναι αν δύο αντιφλεγμονώδη σκευάσματα που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στην αγορά και χρησιμοποιούνται για άλλες περιπτώσεις, μπορούν να καταστείλουν τη φλεγμονή, έτσι ώστε μετά τη μεταμόσχευση να διατηρηθούν όσο το δυνατόν περισσότερα νησίδια, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
Αν και αυτή η διαδικασία έχει ξεκάθαρα οφέλη για τους ανθρώπους που πάσχουν από διαβήτη τύπου 1, “η θεραπεία των κυττάρων των νησιδίων μπορεί να ωφελήσει και ανθρώπους με διαβήτη τύπου 2, αφού σε αυτήν την περίπτωση, ο οργανισμός δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες τους,” λέει η Bellin.
Judy Regensteiner, PhD και Jane Reusch, MD
Εργασία: Η Regensteiner είναι Ιδρύτρια και Διευθύντρια του Κέντρου Ερευνών για την Υγεία των Γυναικών στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, ενώ η Reusch είναι Υποδιευθύντρια. Και οι δύο γυναίκες είναι καθηγήτριες στο Ιατρικό Κολλέγιο Anschutz, του Πανεπιστημίου του Κολοράντο.
Ειδικότητα: Άσκηση και Διαβήτης
Όσοι πάσχουν από διαβήτη, γνωρίζουν ότι η άσκηση βοηθά στη μείωση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα και στη διατήρηση του σωματικού βάρους σε υγιή επίπεδα. Τι συμβαίνει όμως όταν η άσκηση μας κάνει και νιώθουμε άβολα, σα να μη μπορούμε να σπρώξουμε τον εαυτό μας και πολύ πριν το σώμα μας “τα παίξει”; Όχι δεν είναι όλα στο μυαλό μας. Η άσκηση είναι πράγματι πιο δύσκολη για τους διαβητικούς. Οι άνθρωποι με διαβήτη έχουν μειωμένη μέγιστη απόδοση στην άσκηση, – πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να πιέσουν τον εαυτό τους τόσο πολύ όσο οι άνθρωποι που δεν έχουν διαβήτη – αλλά δυσκολεύονται και να ξεκινήσουν να ασκούνται. “Όταν ξεκινάμε να ασκούμαστε, περνάμε μια περίοδο που μας φαίνεται πολύ δύσκολο” λέει η Jane Reush, MD. “Για τους ανθρώπους που πάσχουν από διαβήτη, και εφόσον δεν εμφανίζουν επιπλοκές, το διάστημα αυτό διαρκεί για διπλάσιο χρόνο.”
Η Reusch, MD, που το 2018 επιτέλεσε Πρόεδρος Ιατρικής και Επιστήμης της Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA), είναι ενδοκρινολόγος, και ένωσε τις δυνάμεις της με την Judy Regensteiner, PhD, όταν, στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, η τελευταία σταμάτησε να ασχολείται με την περιφερειακή αρτηριοπάθεια, και άρχισε να επικεντρώνει την έρευνά της στον διαβήτη. Και οι δύο επιστήμονες έχουν συγγενείς με διαβήτη. “Όταν η γιαγιά μου έπαθε διαβήτη τύπου 2 και άρχισε να παθαίνει εγκεφαλικά, είπα ότι θα ασχοληθώ με το διαβήτη,” θυμάται η Regensteiner, “και το έκανα.”
Είναι σημαντικό να βρεθεί από που πηγάζει η δυσκολία για άσκηση, μιας και η κακή φυσική κατάσταση συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα πρόωρου θανάτου. “Οι προβλέψεις σε αυτήν την περίπτωση είναι χειρότερες και από τις περιπτώσεις που παρατηρούνται υψηλές τιμές LDL (“κακής”) χοληστερίνης” λέει η Reusch. Οι δύο γυναίκες προσπαθούν να καταλάβουν επίσης, γιατί οι γυναίκες με διαβήτη παρουσιάζουν μεγαλύτερο πρόβλημα στην μειωμένη μέγιστη απόδοση στην άσκηση απ’ ότι οι άνδρες. “Έχουμε γράψει πολλές αναφορές σχετικά με τις επιπτώσεις του διαβήτη στο καρδιαγγειακό σύστημα των δύο φύλων,” λέει η Regensteiner. “Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να πεθάνουν μετά από το πρώτο έμφραγμα, απ’ ότι είναι οι άνδρες.”
Αν και η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί, η Regensteiner και η Reusch συμβουλεύουν να αρχίσουμε άμεσα να λαμβάνουμε την άσκηση σοβαρά υπόψη. “Δε χρειάζεται να γίνετε πρωταθλητές, αλλά πρέπει να ασκήσετε λίγο την καρδιά σας”, λέει η Reusch. “Μπορείτε να ξεκινήσετε με καθημερινό περπάτημα για 10 λεπτά, και σιγά σιγά να αυξήσετε το χρονικό διάστημα. Το μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε, είναι ότι η μειωμένη δυνατότητα άσκησης είναι σημαντικό πρόβλημα, αλλά είναι κάτι που μπορεί να ξεπεραστεί.”
Sheila Collins, PhD
Εργασία: Καθηγήτρια Καρδιαγγειακής Ιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Vanderbilt.
Ειδικότητα: Αποθήκευση Λίπους
Γιατί κάποιοι άνθρωποι καίνε λίπος εύκολα, ενώ άλλοι το αποθηκεύουν; Η Sheila Collins, PhD, πιστεύει ότι η, εν μέρει τουλάχιστον, απάντηση σε αυτό το ερώτημα, βρίσκεται σε αυτό που αποκαλούμε, καφέ λίπος. Εκεί εστιάζεται κυρίως η έρευνά της.
Η Collins, από τον καιρό που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο Drake, βρίσκει συναρπαστικό τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα χρησιμοποιούν την ενέργεια (δηλαδή τις θερμίδες). Σήμερα, η δουλειά της εστιάζεται στις διαφορές μεταξύ των δύο ειδών λιποκυττάρων: των καφέ λιποκυττάρων, που χρησιμοποιούν ενέργεια και παράγουν θερμότητα, και των λευκών λιποκυττάρων, που αποθηκεύουν ενέργεια, και όταν αυτό συμβαίνει σε υπερβολικό βαθμό, οδηγούν στην παχυσαρκία και τον αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης αντίστασης στην ινσουλίνη και διαβήτη τύπου 2.
Όλοι πιθανόν να έχουν κάποια καφέ λιποκύτταρα, μερικοί άνθρωποι όμως έχουν περισσότερα, και σε μερικές περιπτώσεις αυτά τα κύτταρα δεν λειτουργούν σωστά. “Ο στόχος μας είναι να θέσουμε σε λειτουργία τα καφέ λιποκύτταρα, και / ή να μετατρέψουμε τα λευκά λιποκύτταρα σε καφέ,” λέει η Collins. “Αν μπορούσε κανείς να ενεργοποιήσει αυτό το καφέ λίπος, ώστε να “καίει” καθημερινά τις θερμίδες που, για παράδειγμα, αντιστοιχούν σε μια σοκολάτα, σε διάστημα ενός χρόνου θα έχει “κάψει” 7 περίπου κιλά.”
Η Collins χρησιμοποιεί χρηματοδότηση από το NIH για να μελετήσει τους διάφορους τρόπους με τους οποίους το σώμα μπορεί να διατηρεί ενεργή την “λειτουργία καύσης θερμίδων”, σημειώνοντας ότι κατά πάσα πιθανότητα υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί που λαμβάνουν μέρος σε αυτήν την διαδικασία. “Είναι καλό να υπάρχουν πολλοί μηχανισμοί που ελέγχουν σημαντικές εργασίες του σώματος. Διαφορετικά, τι θα συνέβαινε αν ο ένας μηχανισμός χαλάσει;”
Η Collins ελπίζει ότι μια μέρα η δουλειά της θα συνεισφέρει στην παραγωγή φαρμάκων που κάνουν το σώμα να καίει περισσότερη ενέργεια, και που στη συνέχεια θα μπορούν να πλήξουν σε σημαντικό βαθμό την επιδημία παχυσαρκίας και την συνδεόμενη αύξηση του διαβήτη τύπου 2 και της καρδιαγγειακής νόσου.
Πηγή: diabetesforecast.org
